Daha önce zor kişiliği olan eşlerle ilişkiler konusunda bir dizi yazı yazmıştım. Bu yazıda, bu zor kişiliği olan eşlerle yaşayanlara yardımcı olabilecek pratik önerilerde bulunacağım. Zor kişilik; bir grup normalden belirgin sapmış kişilik özelliğinin bir araya geldiği kişiler için kullanılan gündelik dilin ifadesidir. Örneğin narsist olmak, obsesif olmak, aşırı içe dönük olmak, aşırı şüpheci olmak, aşırı kıskanç olmak, aşırı kaygılı olmak, aşırı kötümser olmak vb. özellikler bir eşi zor kişilik haline getirebilir.
Eş ilişkilerinde sorunların çok büyük kısmının iki taraflı olduğunu unutmamak lazım. Ama daha az sıklıkla olsa da, bazı ilişkilerde temel mesele zor kişiliği olan bir eş olabilir. Bu türden zor kişilerle, onlara zor demeyi gerektiren özelliklerini dikkate almadan ilişki kurduğumuzda, yıkıcı bir çatışma neredeyse kaçınılmaz.
Zor eşe karşı dört seçenek
Zor kişiliği olan eşler evlilik yardımı almakta ve kendilerini zor kılan şeyi değiştirmek için çaba göstermede pek istekli olmayabilirler. Bu durumda diğer eş için kabaca dört seçenek kalıyor. Birinci seçenekte; uzaklaşmak, köşesine çekilmek, boşanmak var. İkinci seçenek, savaşmak şeklinde. Meseleye haklı haksız düzleminde bakıp, çatışmaya bodoslamasına girmek. Üçüncü seçenekte zor kişiye teslim olmak, ona aşırı uyum sağlamak, onun istediğine boyun eğerek çatışmaktan kaçınmak var. Dördüncü seçenek ise, zor kişinin kişilik özelliklerini dikkate alarak ilişkiyi düzenlemek.
Zor kişiliklerle baş etmede üç adım yaklaşımı
Zor kişiyle birlikte yaşamaktan başka çaremiz yok veya bunu seçmişsek, baş edebilmek için genel stratejilere ihtiyacımız var demektir. Benim önerim şu üç şeyi yapmak:
1- Zor eşle yaşadığınız sık ve tekrarlayıcı sorunların listesini yapın
2- Bu sorunlara karşı şimdiye kadar verdiğiniz olağan tepkilerinizi kaydedin
3- İşe yaramayan tepkiler yerine yeni stratejiler oluşturun
Şimdi bu “üç adım yaklaşımını” biraz daha ayrıntılı anlatayım.
Zor eşle yaşanan sorunların listesi
Eğer zor bir eşle yaşıyorsanız, çok muhtemelen benzer sorunları tekrar tekrar yaşıyorsunuz demektir. Bu sorunları alt alta yazarak listeleyin. Örneğin, narsist bir eşin tekrarlayıcı bir şekilde aşağılayıcı sözler söylemesi veya obsesif bir eşin evdeki dağınıklık eleştirisi listeye girebilir. Mümkün olduğu kadar olayı spesifikleştirin. Önemli olan bu davranışın tekrarlayıcı olması. Benzer ve tekrarlayıcı olan her durum listeye girebilir.
Olağan tepkilerimizi listelemek
Aslında zor eşle ilişkimizi yönetemiyorsak, benzer krizlerin tekrar tekrar yaşandığını görürüz. Zor eş genellikle benzer tepkiler verirken, aslında diğer eş de benzer kalıplaşmış tepkiler veriyordur. Bu sebeple aynı senaryo tekrarlanıp durur. Bu kısırdöngüyü durdurabilmenin yollarından biri bu karşı tepkileri de listeleyip, üzerine düşünmektir. Amaç, her seferinde verilen ama işe yaramayan karşı tepkilerin farkına varmaktır.
İşe yaramayan tepkiler yerine yeni stratejiler oluşturmak
İşe yaramayanı değiştirmek, yeni yol aramak, zor eşlerle baş etmede temel yaklaşımlardan biri olmalıdır. Eşin kişilik özelliklerini, davranış paternlerini dikkate alan yeni stratejiler üretilmelidir. Esnek, değişebilen, ara yollar içeren bu yeni stratejik karşı tepkiler, zor eşle olan çatışmayı daha iyi yönetmeye yardımcı olabilir. Nitekim zor eşlerle yaşayıp, daha iyi baş etme stratejisi kullanıp, maliyet azaltmayı başaran kişilerin de olduğunu unutmamak lazım.
