Zeytinyağı kan şekerine ‘dur’ diyor

Yapılan araştırmalar, ekstra sızma zeytin yağının, yemek sonrası kan şekeri ve kolesterol seviyesinde artışı önlediğini ortaya koydu.

‘Akdeniz diyeti’ sağlıklı ve uzun bir yaşam, özellikle kalp ve damar sağlığı için altın standart olarak kabul ediliyor. Dünyada uzmanlar Akdeniz diyetinin temel elemanlarını kendi toplumlarındaki beslenme alışkanlıklarıyla harmanlayarak sağlıklı beslenme önerileri hazırlıyor. Akdeniz diyetinde meyve, sebze, tahıl ve balık ön plana çıkıyor. Bir de diyetin tartışılan elemanları var ki bu konuda uzmanlar farklı görüşler ileri sürüyor; yağlı kırmızı et ve süt ürünlerinin az kullanılması. Nitekim geçen haftalarda süt ürünlerinin sağlığımız için önemini ortaya koyan bilimsel bulgulardan bahsetmiştim.

Akdeniz diyetinin en önemli bileşeni olarak tekli doymamış yağ asitleri bakımından zengin ekstra sızma zeytinyağı öne çıkıyor. İspanya’da yaşlı bireyler üzerinde yürütülen geniş kapsamlı bir saha çalışmasının (Prevencion con Dieta Mediterranea-PREDIMED) sonuçlarının değerlendirildiği en önemli tıp dergilerinden birinde 2014’te yayımlanan makalede Akdeniz diyetinde ekstra sızma zeytinyağı miktarının artışıyla kalp-damar hastalıkları gelişimi arasında ters ilişki gözlemlenmiş. Aslında zeytinyağının kalp-damar sistemi üzerindeki etkileri uzun yıllardır biliniyor ve bu konuda çok sayıda çalışma mevcut. Benim bahsetmek istediğim ise yeni yayımlanan bir araştırmanın bulguları. Ekstra sızma zeytinyağının Tip 2 diyabet gelişimi üzerinde koruyucu bir etkisi bulunup bulunmadığı ilk olarak araştırılmış.

10 gramı bile ilaç gibi

Çalışma 25 sağlıklı gönüllü (12 erkek, 13 kadın) üzerinde iki farklı tasarımda (çapraz-öngülü) yürütülmüş. Önce bir grup gönüllüye Akdeniz diyetinin yanı sıra ekstra sızma zeytinyağı (10 gram) verilirken, diğer gruba zeytinyağı verilmemiş. İki saat sonra alınan kan örneklerinde kan şekeri ve kolesterol değerleri incelenmiş. Zeytinyağı verilen grupta yemek sonrası kan şekeri ve kötü kolesterol (LDL, oks.LDL) seviyelerinde belirgin bir azalma gözlemlenmiş. 30 gün aradan sonra yapılan deneyin ikinci aşamasında ise bu defa bir grup gönüllüye ekstra sızma zeytinyağı (10 gram), diğer grup gönüllüye ise mısırözü yağı (10 gram) verildikten sonra yine aynı kan analizleri yapılmış. Sonuç olarak zeytinyağının kan şekeri ve kötü kolesterol seviyelerinde mısırözü yağına oranla daha yüksek bir etkinlik göstererek yemek sonrası kan şekeri ve kötü kolesterol seviyelerini düşürdüğü tespit edilmiş.

Sırrı içindeki antioksidanda

Özellikle dikkatimi çeken etkinlik vücutta insülin direncine yol açarak önemli sağlık sorunlarına yol açan DPP-4 (dipeptidil-peptidaz-4) enziminin etkisini baskılaması. Çünkü bu protein vücutta insülin salınımını düzenleyen inkretinleri parçalayarak insülinlerin aşırı salgılanmasına yol açıyor.

Peki, ekstra sızma zeytinyağını rafine zeytinyağına üstün kılan nedir? İçindeki en kuvvetli antioksidan fenolik bileşenler olan oleoeuropein. Lezzet için saflaştırdıkça sağlığımız için yararlı bileşenleri de uzaklaştırıyoruz maalesef. Geçtiğimiz haftalarda tahıllar üzerine yazdığım yazılarda da aynı konu gündeme gelmişti. 

Aslında basit şekilde aktarmaya çalıştığım biyokimyasal testlerde şeker hastalığında rol oynayan çeşitli belirteçlerin seviyeleri izlenmiş (ilgilenenler için: DPP4-proteini, HDL kolesterol, trigliseritler, GLP-1, GIP, insülin, vd.).   

Sonuç olarak tüm dünyada giderek artan bir tehdit olan şeker hastalığının önlenmesi, özellikle insülin direncine bağlı olarak ortaya çıkan ve günümüzde uzmanların çok üzerinde durduğu ‘metabolik sendrom’ gelişiminin kontrol altında tutulması için günlük beslenmemizde ekstra sızma zeytinyağına daha fazla yer vermemiz gerekiyor.