Gurbetçilerimizin emekliliğinde büyük önem taşıyan yurtdışı borçlanmasıyla eksik gün sayılarının tamamlanması mümkün olmaktadır.
Bugünkü yazımızda yurtdışı borçlanması ile ilgili önemli ve son püf noktaları paylaşarak, yazı dizimizin yurtdı-şı borçlanması kısmını sonlandıracağız.
Sigorta başlangıcı
5510 sayılı Kanun ile 5510 sayılı Kanundan önceki sosyal güvenlik kanunlarında sigortalılık süresi şartını öngören uzun vade sigorta kollarından sağlanan hakların tespitinde sosyal güvenlik sözleşmesinde özel hüküm bulunan akit ülkedeki çalışılmaya başlanılan tarih Türkiye’de işe giriş tarihi olarak esas alınacaktır.
- Bu ülkeleri bir önceki yazımızda paylaşmıştık, bununla ilgili bir örnek verelim,
* Türkiye’de ilk işe giriş tarihi: 4/1-a kapsamında 01/06/2014
* Almanya’da ilk işe giriş tarihi: 01/01/1983
* Borçlanılan sigortalılık süre: 01/01/1983-31/12/1997
* Borç ödeme aylık talep tarihi: 12/09/2014
* Normal kural, sigortalılık başlangıç tarihi tespiti için, borçlanma gün sayısı kadar geri gidilmesidir. Ancak burada toplamda 15 yıl borçlanmasına rağmen, Türkiye’ de ilk başlangıç 1999 yılına değil, Almanya’ daki ilk işe giriş olan 1.1.1983 tarihine gider. Dolayısıyla emeklilik şartları tespitinde, Türkiye’ de ilk işe girişi 1.1.1983 olarak alınır. Bunun sebebi ise Almanya’ daki çalışmaların Türkiye’ de ilk işe giriş tarihi sayılmasıdır.
İlk işe giriş tarihi, Türkiye’ de başlangıç olarak sayılmayan ülkeler haricindeki borçlanmalarda, Türkiye’deki sigortalı-lığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülür.
Türkiye’de sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihi, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülmek suretiyle tespit edilir.
Örneğin yukarıdaki kişi Almanya değil, Danimarka’ da çalışmış olsaydı, Danimarka’ daki sürelerin borçlanmasında, Türkiye’ de hiç işe girişi yoksa, borçlanma talep tarihinden borçlanma süresi kadar geri gidilerek giriş tarihi tespit edilecekti.
Aylık bağlama şartları
1-Yurda kesin dönülmüş olması,
Aylık tahsis talebinde bulunanların yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesini, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları durumunu ifade etmektedir.
2-Tahakkuk ettirilen borcun tamamının ödenmesi,
5510 sayılı Kanunla mülga kanunların yürürlükteki hükümlerine veya sosyal güvenlik kanunlarına göre aylığa hak kazanılmış olması,
SGK’ ya yazılı başvuruda bulunulması gerekmektedir.
Bağlanacak aylık nasıl hesaplanır?
Bağlanacak aylık, vatandaşın borçlanma yaptığı döneme, borçlanma miktarına göre değişir. Borçlanmada, genel-likle, tüm sürelerin en düşük tutardan borçlanılması yolunun seçildiği görülüyor. Ancak burada bir fayda maksimi-zasyonu sağlanmalıdır. Başka bir ifade ile en düşük maliyetle, en makul borçlanmanın yapılması gerekir. Bu se-beple öncelikle Türkiye’ den emekli olunabilmesi için, ne kadar güne ihtiyaç olduğunun tespit edilmesi gerekiyor.
Aylık hesaplamasında, primler borçlanma yapılan dönemler için gün ve prim matrahı olacağından; 2000 yılı öncesi için ayrı bir aylık, 1 Ocak 2000-30 Eylül 2008 tarih aralığı için ayrı bir aylık, 30 Eylül 2008 sonrası dönem için ayrı bir aylık hesap edilir ve üç dönem için hesaplanan aylık ilgili döneme ait prim gün sayısı ile oranlanarak bu üç döneme ait kısmi aylık birleştirilerek ödenecek aylık tespit edilir.
Bu teknik hesaplamalar yapılarak üç dönemden oluşan kısmi aylıklar birleştirilerek tam aylığa çevrilmekte ve maaş bağlanmaktadır. Burada özellikle 2000 yılı öncesi kısmi aylığın maaşlarda ciddi bir artış ya da azalışa yol açacağı düşünüldüğünde, bu sürelere denk gelen her türlü borçlanmanın, büyük olasılıkla, aylıkta da artışı getireceği bilin-melidir.
