Önceki hafta, Almanya ve Fransa’nın ‘seçimleri etkileyecek yalan haberlere karşı savaş açtığını’ yazmıştım.
Avrupa Birliği de, 2015’te kurduğu ‘yalan haberle mücadele birimi’ East Stratcom/Doğu Stratejik İletişim’i güçlendirme kararı aldı.
Bu kararlarda, ABD’de de seçim sırasında başlayan “Rusya, Trump’ın seçilmesini sağlamak için seçmeni etkileyecek yalan haberler yaydı” tartışmasının büyük etkisi var.
Yalan haber, yeni ‘siber soğuk savaş’ın bir kolu olarak görülüyor.
Almanya medyasında çıkan haber ve yorumlardan bu savaşın nasıl yapıldığına bakarsak:
- Farklı zamanlarda ve farklı yerlerde çekilmiş fotoğraflar üzerine yalan bir haber yazılması. Örneğin, yılbaşı gecesi “Dortmund’daki Almanya’nın en eski kilisesine Müslümanların saldırıda bulunduğuna” ilişkin aşırı sağcı Breitbart News haberi. Bu haberde, kilisenin önünde çekilmiş bir ambulans fotoğrafı kullanılmıştı.
- Bir siyasi veya toplumsal grup adına yapılan gerçeğe dayanmayan bir açıklamanın ‘güvenilir bir kaynakmış’ gibi yayılması.
Örneğin, Rus haber ajansı RIA Novosti’nin, “Her yıl 700 bin Alman, Başbakan Merkel’in göçmen politikası nedeniyle ülkeyi terk ediyor” haberi. Açıklamayı, İslam karşıtı bir hareket olan Pegida’nın lideri Lutz Bachmann yapmıştı.
- Hiçbir veriye dayanmadan doğrudan yalan haber üretilmesi.
Örneğin ‘Epoch Times’ gibi ‘haber ajansı’ adı altında yalan haber yayan, ancak mali kaynağı bilinmeyen internet siteleri.
***
Avrupa medyasına göre, yalan haber ağı şöyle çalışıyor:
- Hedef ülke ve siyasal/sosyal gruplara göre yalan haberler üretiliyor.
- Bunun için farklı zaman ve yerlerde çekilmiş görüntüler; üretilmiş ses kayıtları, belli kişi veya gruplar adına ‘sahte açıklamalar’, gerçek olmayan istatistikler ve ‘görgü tanığı’ ifadeleri kullanılıyor.
Ya da bazı gerçek açıklama ve haberler ‘çarpıtılarak’, yalan bilgiler eklenerek yeniden hazırlanıyor.
- Bunlar Doğu Avrupa ülkelerindeki ‘trol fabrikaları’nda Avrupa dillerine çevriliyor ve sosyal medyada dolaşıma sokuluyor.
- Bu haberler ‘haber portalı’ görünümündeki sitelerde yeniden haber yapılıyor. (Ya da önce haber sitelerinde yayınlatılıyor, ardından orası kaynak gösterilerek sosyal medyada dolaşıma sokuluyor.)
- Siyasal veya sosyal grupların bu haberlerikullanması sağlanıyor.
- Sonra bu gruplar kaynak gösterilerek haberler yeniden yayınlanıyor ve sosyal medyada tekrar paylaşılıyor.
- Bu işlem, ülkelerde alınacak kritik siyasi kararlar, seçimler gibi önemli takvimlerde gerçekleştiriliyor.
- Kamuoyu algısı yanıltılarak, bir siyasi parti veya liderin yıpratılması, bir sosyal gruba (mülteciler, Müslümanlar, Yahudiler vb) yönelik tepki oluşturulması, toplumda gerginlik ve güvensizlik, nihai olarak da ülkede istikrarsızlık yaratılması hedefleniyor.
AB ve ABD medyasındaki haber ve yorumlara göre;
- Batı’ya yönelik yalan haberlerin arkasında Rusya/Kremlin var.
- Yalan haberden yararlanan, yalan haberi paylaşan, yayan siyasal, sosyal gruplar ve onları destekleyen medya da ‘Rus hükümetine oldukça sıcak bakıyor’…
Yalan haberle mücadelede de dört ayak öne çıkıyor:
- Şüpheli haberleri araştırarak ‘yalan/gerçek’ şeklinde birden fazla dilde yayınlamak.
- Yalan haberin ilk yayınlandığı mecra ve dolaşımı hızlandıran sosyal medya şirketleri ve hesapları ile trol ağlarını araştırmak, cezalandırmak.
- Yalan haberin arkasındaki ‘olağan şüpheli’ ülkeyi (AB ve ABD’ye göre Rusya) açığa çıkarmak.
- Yalan haberleri yayan medya kuruluşlarının finans kaynaklarını araştırmak.
***
Şimdi, Türkiye’de 15 yıldır Türkiye’de dolaşıma sokulan, ABD ve Avrupa medyasında ‘kaynağında araştırılmadan’ kullanılan irtica, yaşam tarzına müdahale, Kürtlerle savaş, kaset, tape, Gezi, DEAŞ’a ambulanslarla silah gönderme, medyaya baskı, Twitter’i kapatma, Fuat Avni haberleri gibi binlerce ‘haber’i bir daha değerlendirin!
Batı’nın olağan şüpheli gördüğü Rusya’nın yerine başka ülke isimlerini koyun!
Doğu Avrupa ülkelerindeki ‘trol fabrikaları’ ve ‘sosyal olayları yönetme, yönlendirme’ merkezlerini ekleyin!
Yalan haberleri Türkiye içinde ‘yayan’ grupların kimlere yakın olduğunu hatırlayın!..
Artık ABD ve Avrupa’nın böyle bir ‘derdi’ var.
Onların çözüm yolu, Türkiye için de yol gösterici olabilir.
