ABD ve Rusya arasındaki gerilim doğrudan gerçekleşmiyor ama dolaylı yolla artıyor. Ukrayna üzerinden Rusya'yı sıkıştıran ABD, Polonya'yı hazırladı. Burası kritik bir hat ve Polonya'nın hafızasında tarihteki Lehistan-Litvanya Birliği'nin topraklarına erişmek olabilir.
ABD, bir yandan Rusya'yı zayıflatırken Avrupa'yı zor durumda bıraktı. AB liderlerine askeri harcamalar için bütçeleri artırmaları istendi. Trump, NATO aidatlarını ödemeyen Avrupalı liderlere fırça atıyordu. Biden döneminde ise savaş başladı. Madrid ve Vilnius zirvelerinde liderler ikna edildi ve kesenin ağzı açtırıldı. Savunma harcamalarının gayri safi yurtiçi hasılaya göre %2'ye çıkartılması istendi.
ABD'nin 2022'deki savunma harcaması 821 milyar dolar olurken onu 67,7 milyar dolarla İngiltere, 60,9 milyar dolarla Almanya, 52,4 milyar dolarla Fransa, 30,4 milyar dolarla İtalya ve 28,1 milyar dolarla Kanada takip etti.
Diğer müttefiklerden Polonya 17,1 milyar dolar, Hollanda 15,6 milyar dolar, İspanya 14,9 milyar dolar, Türkiye 11,9 milyar dolar, Norveç 8,4 milyar dolar, Yunanistan ise 7,8 milyar dolarlık savunma harcamasında bulundu.
İttifakın toplam GSYH'sinin yüzde 54'ünü, toplam savunma harcamalarının ise yüzde 70'ini ABD yaptı. (bkz. AA)
Rusya, Ukrayna'da çatışmalar sürerken Avrupa'da çatlak ses çıkarmak ve ittifakı zayıflatmak istiyor.
Afrika'da Kaybeden Fransa
Fransa'nın Afrika'da yaşadıkları Rusya'nın mesajı elbette. Paris'te yaşanan sokak olaylarına da değinmiştik. Ama şimdi Putin, Afrika'da Fransa'nın etkisini Wagner birlikleriyle kırıyor. Mali, Burkina Faso, Nijer...
Çatışma bölgeleri ile enerji koridorları arasındaki ilişki fazlasıyla derin. Nijer'de yaşananları anlamak için haritaya bakmak yetmez enerji projelerine de bakmalıyız.
Ukrayna savaşından 4 gün önce Nijerya'da bir zirve yapıldı.16 Şubat 2022'de Trans-Sahra Doğalgaz Boru Hattı Projesi'nin (TSGP) hayata geçirilmesi için Cezayir-Nijer-Nijerya üçlü zirvesi yapıldı. Nijerya gazı 850 km Nijer'den, 2300 km de Cezayir'den geçecek ve Cezayir istasyonunda 3 koldan İspanya'ya ve İtalya'ya yollanacaktı.
Rusya'ya uygulanan ambargo ile gaz sıkıntısı yaşayan Avrupa, Nijer'deki Rus yanlısı yeni yönetimin ne anlama geldiğini anlamamış olabilirler. Haziran ayında Cezayir lideri Tebbun'un Moskova ziyaretini ve yapılan stratejik anlaşmaları da yeterince kavradıklarını düşünmüyorum.
Fransa bu gidişle Afrika'da birçok ülkede etkisini yitirecek. Rusya Afrika ülkelerini mutlu edecek mi bu başka bir bahis. Ancak savaşın yayıldığını ve enerji güzergâhlarında etkisini göstereceğini unutmayalım.
Avrupa ülkeleri bu koşullarda daha çok LNG'ye alıştırılıyor. Sıvılaştırılmış gaz ticareti sahibini zenginleştiriyor. Tankerler yolda fazla fiyat verenin limanına gidiyor. Katar gibi az nüfuslu bir ülkeyi bu denli büyüten LNG ticaretiydi. Bir ara Avusturalya sektörün ilk sıralarında yer aldı. ABD bu işe geç girdi ama şu anda dünya pazarının en büyüğü oldu. Enerji koridorlarındaki istikrarsızlık ve çatışma bölgeleri tankerle gaz satanların işine yarayacak görünüyor.
