ABD’nin dünyaya silah satışlarını geçen yıl üç kat artırdığı- haberi, iyi kötü okundu, izlendi... Silah satışı haberleri refleks tepki yaratır: Kötü gözle görülür. Sanki dünyada barış ve huzur için büyük bir kararlılık ve çaba varmış da, silah ticareti yüzünden olmuyormuş - gibi bir algı inşa edilmiştir. Bu algı muhtemelen vicdanları rahatlatmak içindir, biraz da eski Sovyet propagandasıdır.
ABD Kongresi için her yıl yapılan bir araştırma ve hazırlanan rapor, ABD’nin ve silah - cephane - askeri teknoloji üretip satan ülkelerin satışlarını inceler. Bu yılki raporda da, evet... ABD, bir yılda dünyaya silah ihracatını üç kat artırmış. ABD 66.3 milyar dolarla birinci, Rusya 4.8 milyar dolarla ikinci, Fransa 4.4 milyar dolarla üçüncü. Ve bu listede sekizinci sırada tanıdık bir ülke var: Türkiye! Türkiye 2011’de dünyaya silah satışlarında 800 milyon dolarla sekizinci oldu. Bir üzerindeki ülke Ukrayna 1.1 milyarlık, bir alttaki ülke İspanya, 500 milyon dolarlık silah satmış. Rapor -Dünyada Önde Gelen Silah Kaynağı Ülkeler- diye bu sıralamayı yapıyor. Türkiye, 11 ülkelik sıralamada İspanya, İngiltere ve İsrail’i geçmiş... Bu arada silah satmış- diyoruz ama, bunlar -anlaşması yapılan- satışlar. Yani teslimat daha sonraki yıllarda olabiliyor.
Türkiye’nin sürekli bir silah ihracatçısı olduğu söylenemez. 2010 yılına dair raporda Türkiye yok. Yani Türkiye kayda değer bir silah satışı yapmamış. 2009’da ise Türkiye 300 milyon dolarlık satışla 11. ve son sırada yer almış. O tarihte ilk üç yine aynı: ABD, Rusya, Fransa.
ABD Kongresi için hazırlanan rapor, gelişen ülkelere silah satışına da ayrı ilgi gösteriyor. Burada mantık şu: Gelişmiş ülkeler, aldıkları silahı kullanmakta daha özenlidir, Gelişen ülkeler ise geçit törenlerde gezdirmek için değil, kullanmak için silah alırlar. Gelişen ülkelere silah satışında da Türkiye dünyada sekizinci geliyor. Satış miktarı: 700 milyon dolar. Yani Türkiye 2011’de toplam 800 milyon dolarlık silah satış anlaşması yapmış, bunun 700 milyonu gelişen ülkelerle.
Gelişen ülkeye satılan silah, kullanılır... Ayrıca gelişen ülkelerin aldığı silahların önemli bölümü Ortadoğu’ya gidiyor. Ortadoğu’da hava savunma füze sistemleri hayli popüler. Ortadoğu’daki bu silah talebinin nedeni, İran... Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri İran’ı -stratejik tehdit- sayıyor.
Rapordaki bütün veriler, hep görünürdeki silah pazarının yaklaşık verileri. -Görünür silah pazarı- diyoruz, çünkü bu veriler, devletten devlete yapılan satışları kapsıyor. Buna ek olarak ABD özel şirketleri, Dışişleri Bakanlığı’ndan 4 yıllık lisans-izin alarak, adresini gösterdikleri alıcıya silah-savunma malzemesi satabiliyorlar. Bu satışlarda ABD’nin merkezi bir kayıt tutmadığı bildiriliyor. Diğer ülkelerin verileri de göz kararı, yaklaşık veriler. Örneğin Çin’in gerçek silah satış miktarını ve tam olarak kime ne sattığını Pekin’de bilen azdır... Yani yukarıda açıklanan rakamlar, buzdağının görünen tarafı.
Kıbrıs’a da baktılar
Aktardığımız ABD - Dünya silah ihracatı rakamlarını, ABD Kongresi’nin Araştırma Bölümü raporladı. Bu birim, Kongre’nin bilgisi olsun diye hemen her konuda rapor yazar. Her yıl böyle bir silah ticareti raporu yazıp, son verileri aktarırlar. Araştırma Bölümü genelde konulara objektif bakar. Hatta geçenlerde Kıbrıs’ta ‘çözüm’ raporu bile yazdılar. Rapor uzun, ama özeti: Kıbrıs’ta çözüm olmuyor... Raporu, Kıbrıs meselesinin gelmişini geçmişini bilmeyenlere yazdıkları için, uzun uzun anlatıp, epey kağıt harcamışlar. Durumu bilenler için, durumun özünde değişiklik yok. Yer tasarrufu olsun diye tek cümlede özetledik.
twitter.com/selimatalayny
