Amerikan Merkez Bankası’nın ne zaman faiz artıracağı konusu ABD’den çok Türkiye’de konuşulduğundan ve köpürtüldüğünden, FED’in kalp atışlarını dinlemeye adadık kendimizi.
Sanki FED’in bütün parası Türkiye’deymiş, Türkiye’nin büyümesini FED finanse ediyormuş da... faiz artarsa, -artacağı da 0.25 puan- Türkiye bedbaht ve viran olacakmış gibi bir sözler dolaşıyor... Aslı astarı yok tabii ki.
ABD tarafından sual edecek olursanız: FED’in faiz artırması bir takvim değil -genel iyileşme- sorunu. Takvim zaten 2015 sonu ya da 2016’yı gösteriyor. Milli ekonomide ve piyasalarda iki yıllık vadeye bugünden pozisyon alındığını bilmezdik. FED gelecek iki yıla pozisyon almıyor, Wall Street hiç almıyor... Futures piyasasında şu bu olabilir, onlar kendi kendine gelin-güvey olanlar. O piyasanın da meraklısı, gireni-çıkanı var... FED ise bugünden yolun sonunu görmediğini söylüyor.
Hele bir ABD ekonomisinin toparlandığını, istihdamın ponpon kızlar dahil herkes için hem ücret hem çalışma saati olarak düzeldiğini görelim, istatistik dışı kalan ve adamdan/işsizden sayılmayan garibanlar iş bulmaya başlasın, reel ücretler artsın, enflasyon biraz kıpırdasın da yükselsin... Sonra bakarız -FED Faiz Artışı- meselesine...
İstatistik dışı kalan garibanlar- deyince: Geçen gün Beyaz Saray’da -Çocuğunu işe getir- günü vardı... Bizim 23 Nisan gibi, ana-babalar çocuklarını işyerine getiriyor... Beyaz Saray çalışanlarının çocuklarını topladılar, Bayan Obama geldi. O ara 10 yaşındaki bir kız kalktı, Bayan Obama’ya -Benim babam üç yıldır işsiz. Bu da CV özgeçmişi, size vermek istiyorum- dedi... Elindeki kağıdı uzattı, Bayan Obama şaşırdı, kızı kucakladı. Kalabalığa da -Evet biraz kişisel bir girişim, ama babası için çaba harcıyor- dedi. Ardından da kağıdı aldı, -Bakacağım- dedi...
ABD’de öyle başkana dilekçeyle kağıtla dert anlatmak, istekte bulunmak adetten değil. Hele eşine anlatmak hiç değil. Bu hareketler -Üçüncü Dünya ülkesi adeti- diye bilinir. ABD de değişiyor... İşte ekonomik kriz böyle birşey.
İşsiz babanın durumu ABD’nin -Tarım Dışı İstihdam’da aylık yaratılan iş sayısı- istatistiklerinin canlı örneği. Piyasa her ay -200 bin iş yaratıldı/yaratılmadı- diye birbirini yerken, haftalık işsiz sayısı 300 binde... yok üstünde- tartışması sürerken, küçük kızın babası üç yıldır işsiz ve o baba istatistiklerde bile yer almıyor.
FED Başkanı Yellen’in derdi istatistik dışında kalan işsizler... Rakamlar kısmî iyileşme gösterirken, istatistik dışı kalanlara da iş bulmak zorunda olduğunu Yellen gördü ve işbaşına geldikten beri bunu söylüyor. O babalara iş bulmak uzun iş... O yüzden de faiz artışı yakın değil.
Bu arada küçük kızın hikayesi ABD’de siyasi tartışma da yarattı. Obama’nın partilisi Demokratlar, ABD’nin düzeldiğini savunurken, muhalif Cumhuriyetçiler ABD’nin daha da kötüye gittiğine inanıyor. Demokratlar pek iyimser, Cumhuriyetçiler de pek kötümser. ABD bu yüzden iki parça, ABD bu yüzden bölünmüş durumda. Bu bölünmüşlük de Kongre’yi, Washington’u kilitliyor, uzlaşmadan uzaklaştırıyor ve taraflar birbirine yan bakıyor.
O yüzden küçük kızın Beyaz Saray’daki çıkışını muhalif Cumhuriyetçiler bir PR/halkla ilişkiler numarası olarak nitelediler. Kızın annesinin Beyaz Saray avukatlarından olduğunu, babanın Obama seçim kampanyasında çalıştığını bulmuşlar... Eee anne zaten çalışıyor- diyen var... Sahnenin Beyaz Saray tarafından organize edildiğini savunan var.
Siyasi fanatizm her yerde olduğu gibi ABD’de de var... Fanatizm olunca, gören göz kapanıyor, akıl uçuyor, akıl dışılık sahaya hakim oluyor. Bizim gördüğümüz: Baba o kadar torpilliyse, bu saate kadar bir iş bulurdu. Ayrıca da Başkanın seçim kampanyasında çalışan biri bile üç yıl işsiz kalmışsa, Başkanın kendi taraftarlarına bile hayrı yok- demek... Bu daha vahim. Belki mum dibine ışık vermez- lafının Amerikancasını bulmak lazım... Ve de, babaya torpille iş bulduk- diyelim... Kalan 10-15 milyon ne olacak? Onlara Bayan Obama’dan ziyade Bayan Yellen iş bulmak zorunda. İş yaratan, ısınan ekonomi nerede de FED faiz artırsın.
twitter.com/selimatalayny
