Malum çarşı pazarda hemen herkesin rahatsız olduğu bir pahalılık var.
Muhalefetin bu pahalılık üzerinden yürüttüğü propagandanın seçmeni etkilemediği söylenemez.
Ancak bu pahalılığa rağmen yürütme konusunda seçmen beklenenden farklı bir tercih yaptı.
Beklenen sonuç, 'Tencerenin yıkamayacağı hükümet yoktur' mottosunun gereğiydi.
Seçimi yine Başkan Erdoğan kazanınca , 'tencerenin yıkamayacağı hükümet yoktur' mottosu tutmadı!
Lakin seçmenin yerel seçimlerdeki tercihi aslında o mottonun kenara atılmaması gerektiğine işaret teşkil etmiş oldu.
Hükümetin hemen her icraatını eleştiren muhalefet kabul edelim ki algı oluşturmada başarılı olurken bu algıya karşı iktidar cenahı haklı olduğu halde yeterli ve ikna edici argüman üretemedi.
Hükümet ve partisi, yağmur gibi devrim niteliğindeki icraatlarını anlatamazken, muhalefet yapmadığını yapmış gibi ya da yaptığı küçücük icraatı topluma çok büyük iş yapıyormuş gibi anlatabildi.
Mesela CHP'li İBB, israfın dibine vurmuşken, 'İsrafı bitirdik, hizmet getirdik!' sloganını öyle devreye soktu ki Anadolu'nun dört bir yanında makes buldu!
Mesela İBB 30 bin lokantanın bulunduğu İstanbul'da açtığı 9 kent lokantasını bütün Türkiye'yi doyuruyormuş gibi anlattı. İstanbul seçmeni 9 olduğunu biliyordu ama propaganda bütün Türkiye'ye yapıldığı için CHP'nin kâr hanesine yazıldı. Evvelki ay ziyaret ettiğim Van'da insanlar kent lokantasından bahsediyordu!
Muhalefetin bir diğer algısı da tarım bitti çiftçi sefilleri oynuyor propagandasıydı.
Öyle ki hükümeti destekleyen aklı başında birçok insan bile bu propagandanın etkisi altında kalmıştı, hâlâ da öyle.
Çiftçiyle besiciyle görüşmeyenler başka bir ifadeyle işin gerçeğini bilmeyenler verilen bilgilerin doğru olduğuna inanırlar.
Muhalefet çiftçinin zarar ettiğini battığını bittiğini lanse edip duruyor.
Oysa gerçek hiç de iddia ettikleri gibi değil.
Ben önceki ay Doğu'yu Güneydoğu'yu gezerek çiftçiyle üreticiyle görüştüm. Ağustos ayının ilk iki haftasında da Karadeniz ve İç Anadolu'yu gezdim ve çiftçilerle oturup maliyet kar hesabı yaptım.
Ortaya muhalefetin çizdiği tablodan çok farklı bir tablo çıktı.
Çiftçinin aslında zarar etmediği aksine kâr ettiğini gördüm.
Mesela Trabzon'da fındık, Rize'de çay üreticisiyle görüştüm.
FINDIK
Mesela fındık üreticisi diyor ki, bir ton fındık almak için kendisi üretirse, gübre, ot ve ocak temizliği, patos ve pazara nakliye toplam 10.000 TL masraf yapar.
Fındığın fiyatı 2023'te cinsine göre kilosu 50 ile 130 TL arasında değişiklik arz ediyor.
Yani fındık üreticisi bir ton için10 bin lira harcayıp asgari 50 bin lira elde eder. Yani en az 40 bir lira kârı var. Kaldı ki 2023'te fındık fiyatı kilo başına 83 liraydı. Buna göre üreticinin ton başına 73 bin lira kârı vardır!
Bu kâr fındığın cinsine göre 120 bin liraya kadar çıkabiliyor!
Aynı çiftçi kendisi üretmez de işçi istihdam ederse maliyet bir ton için 70 bin liraya kadar çıkıyor. O takdirde kalitesi düşük fındık zarar eder!
Sorun da üretici çiftçinin eksikliğidir. Kendisi yaparsa kâr ediyor
Fındık ocaklarının bakımından ilaçlamasına pazara nakliyesine kadar her kalem için ne kadar masraf yapıldığını ayrı ayrı yazarak rakamlara boğmak istemediğim için sonucu yazıyorum.
ÇAY
Çaya gelince, Rize'de dekarda/dönümde bir sürgünde 750 kg çay hasadı yapılıyor. Çay yılda 3 kez hasat edildiği için bir dekardan 2 bin 250 kg çay toplanabiliyor.
Toplama el makasıyla yapılırsa farklı, akülü makasla yapılırsa farklı bir maliyeti var.
Kısaca, gübresi toplanması nakliyesi ortalama ton başına 6 bin, 6 bin 500 lira civarında bir masraf çıkıyor.
Çaykur kilosunu 17 liradan alıyor devlet de kilo başına 2 lira destek veriyor. Yani tonunu 19 bin liraya satabiliyor.
Özetle 6 bin 500 lira masraf yapıp 19 bin liraya satan üretici ton başına 12 bin 500 lira kâr ediyor.
Bir dönümden 28 bin 125 lira kar eder.
BUĞDAY
Tokat'ta 200 dönüm tarlada buğday üreten iki farklı çiftçiyle görüştüm. Rakamları hemen hemen aynıydı.
Yine her kalem için rakam yazarak başınızı ağrıtmamak için özetliyorum.
Bir dönüm tarlanın maliyeti, ilk sürüm, ikinci sürüm, ızgara, sertifikalı tohum, ekim, gübre, merdane, üre gübresi, ot ilacı, pat ilacı, nitrat gübre ve hasat işlemlerinin toplam maliyeti 2 bin 140 lira. Kaldı ki çiftçilerin çoğu bu titizlikte ekim yapmaz.
Böylesi bir işlem için bir dönümden 500 ila 750 kg arası buğday elde ediliyor.
Bir dönümden 750 kg buğday hasat edeni de gördüm 500 kg edeni de.
Ortalamasını alacak olursak böylesi bir ekim için bir dönümden 600 kg buğday edilir.
Bu sene kilosu 8 bin 750 liradan satıldı.
Buna göre bir dönümlük buğdayın geliri 5 bin 250 lira eder, dönüm başına devlet desteği olan 500 lirayı da eklersek bir dönümden 5 bin 750 lira gelir elde edilir.
2 bin 140 lira gideri çıkınca dönüm başına 3 bin 610 lira kalır. 100 dönüm eken çiftçi için 361 bin lira gelir demektir.
Dönüm başına 700 kg ürün alsa 6 bin 125 lira eder 500 lira devlet desteği eklenirse 6. Bin 625 lira demektir. 2 bin 140 lira maliyet çıkınca dönüm başına 4 bin 385 lira gelir demektir.
100 dönüm eken bir çiftçi 438 bin 500 lira kâr elde eder.
Batıda balyası 20-30 lira olan samanı Anadolu'da para etmediği için hesaba katmıyoruz.
ŞEKER PANCARI
Şeker pancarı bir dönüm tarladan 7 ton civarında şeker pancarı elde edilir. Bir dönüme iki kez sürüm, hazırlama, ekim, tohum, söküm, nakliye, su ve çapa 8 bin 350 lira masraf yapılır.
Pancarın tonu 2023 fiyatı 1850 liradır 300 lirada şıra parası toplam 2 bin 150 liradır. 7 tonu 15 bin 50 lira eder. 8 bin 350 lira masraf çıkılırsa bir dönümden 6 bin 700 lira kâr kalır.
Çiftçiler 10 dönüm ile 20 dönüm arasında ekim yapar.
10 dönüm şeker pancarı eken 67 bin 700 lira, 20 dönüm eken 135 bin 400 lira gelir elde eder.
Yani muhalefetin iddia ettiği gibi çiftçi zarar etmiyor. Hele işini iyi yapan büyük kâr ediyor!
SALATALIK DOMATES
Bir dönümlük serada üretim yapan çiftçinin gelirinin daha fazla olduğu görülüyor.
Mesela bir dönüm serada salatalık üreten çiftçinin doğal gübre, zirai gübre, ilaç, aşılı fide damlama borusu ve naylon masrafı 170 bin lira civarında. Ortalama 20 ton salatalık elde ediyor. Salatalık 7 ila 30 lira arasında satıyor. Çiftçi ortalama 15 liradan satıldığını söylüyor. Yani bir dönümden 300 bin lira gelir elde ediyor. 170 bin masraf düşünce bir dönümden 130 bin lira kâr ediyor.
Birkaç dönümde üretim yaptığı düşünülürse hiç de fena gelir olmadığı görülür.
Domates için de benzer rakamlar veriliyor.
Bunlar bütün giderleri parayla satın aldığı takdirde yapılan masraflardır.
Mesela çiftçi aynı zamanda hayvan besliyorsa hayvanın yıllık gübresini serasında tarlasında değerlendiriyorsa giderlerinin en önemli kalemi sıfıra iniyor ve kârı artıyor.
Tarımla uğraşan çiftçiler küçük tarlaları sahibinden kiralayarak gelirlerini artırıyorlar.
Öte yandan, çoğu çiftçinin de tek geliri yoktur. Tarlasında buğday pancar üretirken bahçesinde sebze üretip merada hayvan besleyenler vardır.
Ayrıca ihtiyaçlarının büyük kısmını kendisi üretmektedir.
Ağlayan çiftçi görmedim, aksine hallerinden memnunlar hele hükümetin tarımda ve hayvancılıkta verdiği destekler, faydalanabilen çiftçiler için büyük imkanlar hazırlıyor.
Şimdi de bakanlık ekilmeyen arazilerin sahiplerinden kiralanarak ekilmesini sağlamak için bence isabetli bir karar aldı.
Şikayet edenler üretimde zarar ettiği için değil pazardaki pahalılıktan şikayetçi.
Ona bakarsan pahalılıktan herkes şikayetçi.
Bunları yazmamdan maksat çiftçinin zarar ettiğini iddia edenlerin gerçeği söylemediklerine vurgu yapmaktır.
Yoksa çarşı pazardaki pahalılığı görmemek değildir.
Şurası da bir gerçek ki pahalılıktan en az etkilenen kesim de kira gibi ulaşım gibi masrafları olmayan köyde yaşayan çiftçi vatandaşlarımızdır!
Çiftçinin en önemli sorunu miras yoluyla parçalanan tarlaların/bahçelerin küçülmesi ve çiftçinin başka alanlara yönelmesidir.
Toplulaştırma pek başarılı olamamış!
İşini bilen çiftçi ise o küçük tarlaları kiralayarak büyük gelir elde edebiliyor!
Hülasa hükümet, tarım alanında muhalefetin algı oluşturmaya çalıştığı gibi ilgisiz ve başarısız değil.
Elbette ki eksiği olabilir ve eleştirilebilir.
Eleştirilere karşı ilgililerin derhal gerçeği açıklayarak muhalefetin algısını ortadan kaldırması gerekir.
Atı alan Üsküdar'ı geçmeden!
