Bizim cuma günkü yazının mürekkebi kurumadan, Brezilya IMF’de çark etti.
Hani IMF Yönetim Kurulunda Yunanistan’a yardım oylanıyordu. Brezilya temsilcisi Paolo N. Batista da itiraz edip, çekimser oy kullanmıştı... Ayrıca Batista -Batık ekonomiye kredi vermek anlamsız, hem kurtulamayacaklar, hem de IMF olarak verdiğimiz parayı geri alamayacağız- mealinde bir açıklamayla ortalığı karıştırmıştı. Batista’nın açıklaması IMF’de alışılmadık biçimde köşeliydi, Avrupa’yı IMF’yi hırpalıyordu. O ana kadar bu oy ve temsilcinin itirazı, Brezilya’nın son yıllardaki profiliyle uyumluydu. Brezilya dünyada kendi başına oyun kuruyor, öncülük yapıyor ve sürü dışında hareket ediyordu.
Ancak IMF oylaması duyulunca Brezilya Maliye Bakanı Mantega IMF Başkanı Bayan Lagarde’ı aradı. ‘Uzun ve dostça’ olduğu bildirilen görüşmeden sonra Mantega çark etti, ‘temsilci kendi başına davranmış’ dedi ve ekledi: ‘Bugün yeniden oylama yapılsa, kesin Evet oyu veririrz’
IMF Başkanı Lagarde ‘Olayın bu koşullar altında yaşanması çok büyük talihsizlik, ama Brezilya’nın pozisyonunun en üst düzeyde düzeltilip açıklığa kavuşturulmasından çok memnunum’ dedi.
Türkçesi: ‘Acayip bir çıkıştı, çok şaşırdık, şoke olduk, ama neyse ki geçti ve Brezilya’nın yola gelmesinden memnunuz’ demek.
Daha sonra Maliye Bakanı Mantega: ‘Temsilcimiz Batista hükümetimize görüş sormadan hareket etmiş. Biz sonradan duyduk. İletişimsizlik olmuş. Hükümet olarak görüşümüz, Yunanistan’a kredi diliminin verilmesidir. Yunanistan ekonomik programı mükemmel değil, ama kredi dilimleri verilmeli’ dedi.
Ayrıca Bakan Mantega IMF’deki temsilci Batista’nın istişare için Brezilya’ya çağrıldığını, ama sonra IMF’ye döneceğini söyledi...
Resmi hikaye böyle ama, bu hikayenin kurgusu tutarlı değil... Diyelim ki Batista kendi kafasına göre iş yaptı: Batista dünkü çouk değil. Yıllardır o görevde ve Mantega ile kanka. Kendi başına yapacağı en ağır iş, kredi dilimine çekimser ya da hayır oyu vermektir... Ama üstüne bir de IMF’ye giydirip, -Yunanistan’ın bu bataktan çıkacağını savunmak hayal görmektir- makamından saydırmak, yalnız fedai işi gibi durmuyor... O açıklamanın nasıl yankı yapacağını Batista bilecek durumda. IMF koridorlarında insanlar yürürken bile topuklarının gürültü çıkartmamasına dikkat ederler, değil böyle kazan kaldırıp saydırmak.
Ayrıca, Batista IMF Yönetim Kurulunda yalnızca Brezilya’yı temsil etmiyor. Latin Amerikadan 10 ülke de Batista tarafından temsil ediliyor. Yani Batista’nın radikal bir adımdan önce bu ülkelere görüş sorması beklenirdi. Zaten olay ilk duyulunca -IMF’de Latin Amerika ayaklanması-diye yansıdı. Sonra Batista, zehir zemberek açıklamasının diğer 10 ülkeyi bağlamadığını duyurdu... İyi de 10 ülkenin çekimser oy ile sorunu yok da, açıklamayla mı sorunları oldu?
Batista merkeze sormadan çıkış yaptıysa, Maliye Bakanı, IMF Başkanı ile telefonda sevimsiz bir saat geçirdiyse, bunların Batista’ya bir yaptırımının olması, boynu vurulmasa bile mesela görevden alınması gerekirdi. Ama Brezilya’da tatil yapıp, sonra IMF’ye dönecek.
Peki ne oldu? Ya resmi açıklamalara inanıp, olayı unutacağız, ya da tahmin yapacağız.
Tahminimiz, Batista en azından Maliye Bakanı Mantega’nın bilgisi dahilinde o çıkışı yaptı. Fazla önemli bir konu olmadığı için Mantega kabineye ya da üst makam Cumhurbaşkanı Bayan Rousef’e önceden bilgi vermemiş olabilir. Sonra ortalık karışınca ya kendiliğinden, ya da daha büyük birinin uyarısıyla Mantega çark etti. Sorumluluğu da kankalık gereği Batista’ya yükledi... -Şu ortamda IMF ile itişmeyelim, ya da Avrupa ile itişmeyelim- diye bir siyasi tercih olabilir... Ama bu mesele burada kalmaz ve unutulmaz.
Mayıs sonunda FED sinyaliyle dünyada başlayan sermaye çıkışı Brezilya’yı da etkiledi. Brezilya parası baskı altında kaldı. Brezilya’nın imrenilen ekonomisi 2 yıldır yavaşlıyor. Üstüne Brezilya’da sokaklar karıştı. Normalde devletin kemer sıkıp harcamaları düşürmesi gerekiyor. Hükümet protestocuları memnun etmek için keseyi açsa, bütçe patlayacak, maliye bozulacak, yatırımcı ve sermaye daha da ürkecek... 2014 te hem Dünya Kupası, hem Başkanlık seçimi var. Yani Maliye Bakanı Mantega’nın işi zor.
Brezilya IMF temsilcisinin çıldırdığını sanmıyoruz. Euro bölgesi ve Yunanistan krizi tesbitleri doğru. Ayrıca çekimser oy, Brezilya’nın çizgi dışı köşeli politika tercihleriyle tutarlı. Bu çıkışlar yeni dünya düzensizliği içinde normal. Eski dünya düzensizliğini özleyenler tabii ki -Bu Brezilya çok oluyor- diyor... Brezilya kendi çıkarı ne gerektiriyorsa onu yapacak. Gerekirse çıkıntılık yapacak, gerekirse çark edecek, kendi bileceği iş... Ama her durumda Brezilya laf söyleyeceği zaman herkes dikkat kesilecek.
twitter.com/selimatalayny
