Stres, beyinde küçülme ve hafıza sorunlarına neden oluyor!

Gelişen dünyaya ayak uydurmaya çalışırken stres altında kalmayan insan neredeyse yok. Artık şu kısacık ömrümüze sığdırmak istediklerimizin sayısı da arttı. Daha büyük başarılar istiyoruz, çocuklarımıza daha iyi bir gelecek sağlamak istiyoruz, daha güzel evlerde yaşamak, daha iyi arabalara binmek istiyoruz. Hiçbir şeyin ‘azı’ ile yetinemez haldeyiz. Peki bu durumun sebep olduğu stresin farkında mıyız? Nörobilim araştırmacılarından oluşan bir topluluğun yaptığı çalışmanın sonucuna göre sürekli stres altında yaşamanın beyinde hasara sebep olabileceği tespit edildi. Dünyanın en prestijli nörobilim dergilerinden olan Neurology’nin son sayısında yayımlanan çalışmanın sonuçları oldukça dikkat çekici.

Stres kandaki kortizol hormon seviyesini artırıyor. Çalışmanın yürütücülerinden Prof. Dr. Seshadri’nin açıklamalarına göre kanda düzeyi yükselen kortizol hormonu beyin hacminde küçülmeye neden olabiliyor. Beraberinde beyin fonksiyonlarında etkilenme ve hatta yapılan nöropsikolojik test performanslarında düşmeye bile sebep oluyor. Strese maruz kalan kişilerde henüz başka bulgular görülmeden çok önce hafıza sorunları ve beyin küçülmesine rastlanabiliyor. Bu nedenle hayatınızdaki stresi azaltmak için hiçbir zaman geç değil. Beyninizin diğer fonksiyonları bozulmadan bir an önce stres yükünüzü azaltırsanız kendinizi olabileceklerden korumuş olursunuz. 

Vücudumuz strese girdiğinde salınan hormon olan kortizol genellikle bir tehlike sezdiğinde ‘Savaş ya da kaç’ tepkisine neden olur. Hayatımız için tehdit kabul edebileceği bir durum olduğunda, mevcut tehdide odaklanabilmek için vücudumuzun bazı fonksiyonlarını geri plana atar ya da durdurur. Enerjiden tasarruf edebilmek için bunu yapar. Kriz kabul edilen bu durum sona erdiğinde kortizol seviyesi düşer ve her şey eski haline döner. Eğer vücut hep tehdit altında hissederse, yani süregelen ve sonlanmayan bir stres söz konusu ise kortizol hep yüksek kalır. Bu da kaygı bozuklukları, kalp hastalıkları, depresyon, kilo kaybı, baş ağrısı, uyku sorunları, konsantrasyon problemleri ve hafıza sorunlarını tetikler. 

Bu çalışmada stresin orta yaşlılar üzerindeki etkisine bakılmış. Çalışmaya 2231 katılımcı alınmış. Katılımcıların her birisine zihinsel bazı testler uygulanarak mevcut hafıza ve diğer zihinsel yetileri ölçülmüş. Kandaki kortizol düzeylerine bakılarak, beyin MR’leri de yapılmış. Aynı kişilere 8 yıl sonra aynı testler uygulanmış. Çalışmanın sonucunda yüksek kortizol seviyesine sahip olanların hafıza sorunları yaşadıkları ve beyin hacimlerinde azalma olduğu tespit edilmiş. Ayrıca beyinin iki yarısı arasındaki iletişimi sağlayan bölgenin daha fazla hasarlandığı da tespit edilmiş. Normal kortizol seviyesine sahip kişilerin beyin hacmi 88,7 olarak ölçülürken, yüksek kortizol seviyesine sahip olanlarınki 88,5 olarak ölçülmüş. Kadınlarda bu etkilerin daha fazla olduğu görülmüş. Yani kadınlar stres hormonu olan kortizolden daha fazla etkileniyorlar. Orta yaşta stresten bu kadar etkilenen beynin, ilerleyen yaşla birlikte daha kötü tablolara yol açabilecek sorunlarla karşılaşabileceği aşikar. Şu an için yapılabilecek en iyi şey stresi azaltmak ve stresten korunmak için önlemler geliştirmek. Kaliteli uyku, düzenli beslenme ve egzersiz yapmak stresi azaltmamıza yardımcı olabilecek önlemlerden birkaçı…