Sınav döneminde başarı için

Keşke her okuduğumuzu hızla kavrasak ve aklımızda kalsa! Ne yazık ki bu pek mümkün olmuyor. Peki, kavramayı nasıl artırabilir, hafızamızı nasıl güçlendirebiliriz? Bu konularda da takviye edici formüller var.

Her yıl şubat ayının ikinci yarısından itibaren öğrencileri bir telaş alır; tüm yaşamlarını şekillendirecek önemli adımları atabilmek için bazı sınavları başarmaları gerekiyor. Keşke her okuduğumuzu hızla kavrasak ve aklımızda kalsa! Ne yazık ki, genel olarak bu pek mümkün olmuyor. Kısa bir süre geçtikten sonra hatırlamadığında ise paniğe kapılıyor insan. Kavramayı nasıl artırabiliriz? Hafızayı nasıl güçlendirebiliriz?

Bu konuda da her zaman olduğu gibi bitkisel ve hayvansal kaynaklı doğal ürün seçenekleri oldukça çeşitli. Benim üzerinde durmak istediğim doğal ürün ise kısa adı ile “DHA”, ya da bazıları için oldukça zor olan tam adı ile “dokozahekzaenoik asit”. Aslında DHA, EPA (eikozapentaenoik asit) ile birlikte omega-3 yağlarının bileşenlerinden biri, ama etkileri farklılık gösteriyor. DHA’nın beyinde hafıza ve dikkat işlevleri ile ilgili kısımlarda (hipokampus ve serebral korteks) biriktiği bilimsel araştırmalar ile gösterilmiş. Bu bakımdan DHA’nın yetersizliği durumunda, sinirsel gelişim bozuklukları; öğrenme, hatırlama, işitme ve koku işlevlerinde değişiklikler ortaya çıktığı hayvan deneyleri ile ortaya konulmuş. Bu kadar önemli görevi olmasına karşılık insan dâhil memelilerde DHA sentezi yok, dolayısıyla dışarıdan ya besinler ile ya da ilaç şeklinde alınması öneriliyor. Yeni doğan bebekte anne sütü DHA için en önemli kaynak; bebeklerin beslenmesinde temel bileşen olarak beyin gelişiminde ve bağışıklık sisteminin oluşmasında rol oynuyor. 

DHA’nın etkinliğinin kanıtlanmasında insanlar üzerinde yürütülen klinik araştırmalarının sonuçları hiç şüphesiz daha belirleyici oluyor. 18-45 yaşları arasında 228 yetişkin sağlıklı gönüllü üzerinde yürütülen bir çalışmada, bir gruba altı ay süresinde her gün DHA bakımından zengin (1,16 gram DHA ve 0,17 gram EPA) kapsül, diğer gruba ise DHA taşımayan ayçiçek yağı kapsülü verilmiş. Süre sonunda yapılan ölçüm ve değerlendirmelerde DHA kapsül verilen gençlerde hafızanın geliştiği, hatırlama süresinin hızlandığı, dikkatin arttığı bildiriliyor.

Beyni verimli kullanmak

Bu konuda başka bir insan çalışmasının sonuçları da bu bulguları destekliyor. Yaş ortalaması 22 olan genç 22 sağlıklı gönüllüde 12 hafta süresince bir gruba günde 1 gram DHA zengin yağ (900 miligram DHA + 180 miligram EPA), diğer gruba 1 gram EPA zengin yağ (600 miligram EPA + 400 miligram DHA) ve plasebo (etkisiz ilaç) grubuna ise aynı miktar zeytinyağı kapsülü veriliyor. Sonuç değerlendirmesinde DHA-zengin yağın beyin kan akımını plasebo grubuna göre belirgin şekilde artırdığı, EPA-zengin yağın ise plasebo grubuna göre belirgin bir farklılığı olmadığı, yani etkisi bulunmadığı gözlemlenmiş. Beyinde artan kan akımı hücrelerin daha iyi beslenmesini sağladığı muhakkak. Aynı araştırıcılar tarafından yürütülen bir başka çalışmada DHA miktarındaki artışın etkiyi kuvvetlendirip kuvvetlendirmediği incelenmiş. Yine 18-29 yaşları arasında 65 sağlıklı genç gönüllülerde DHA-zengin yağın 1 gram ve 2 gram dozlarda 12 hafta uygulanması ile etkisinde belirgin farklılık sağlanamadığı bildiriliyor. Diğer taraftan, DHA miktarının yarıya düşürülmesi (450 miligram DHA + 90 miligram EPA) ile etkinliğin kaybolduğu gözlemlenmiş.

Bu araştırmaların sonuçları genç bireylerde günde 2 defa 500 miligram (toplam 1 gram) DHA taşıyan kapsüllerin en az üç veya tercihen altı ay kullanılması ile beyinde kan akımının hızlandığı, bu suretle algılama, kavrama, hatırlama işlevlerinde artış sağlanabildiğini gösteriyor. Ancak, bir hususu hatırlatmakta yarar görüyorum. Bu tip destekler beyin kapasitesinin en verimli şekilde kullanılmasına yardımcı olur, ama bir Einstein yaratmaz (madde vardan yok, yoktan var olmaz).

Eczanelerde DHA bakımından zenginleştirilmiş formüller bulunuyor. Kanımca vitamin reklamlarına bakarak vitamin karışımı yerine DHA kullanılması daha uygun.