Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, dün ‘2013’ün sakin geçeceğini sanmıştık, yanıldık, erken konuşmamak gerekirmiş’ dedi. Başçı’nın buradaki yanılgısı bildiğiniz gibi kur tahmini...
Erdem Başçı, 1,92 dolar/TL tahminini hangi süreçte yaptı; Mayıs’ın 22 sinde Fed Başkanı Ben Bernanke’nin tapering (tahvil alımını azaltma) yapabiliriz dediği konuşma sonrası, Türkiye dahil gelişmekte olan ülkelerden sermaye çıkışının başladığı süreçte... Ancak biliyorsunuz, Türkiye’nin başına gelen bununla da kalmadı, Gezi kalkışması başladı ve dışarıda bu, herhangi bir protesto gösterisi olarak anlatılmadı. Oysa son iki yılda başta güney Avrupa olmak üzere krize bağlı ücret ve sosyal hak kesintileri nedeniyle dünyanın bir çok yerinde yer yerinden oynamıştı. Ama Türkiye’deki gösteriler, bizim ana akım medyanın da ortaklığı ile dışarıda- ‘hükümet düşüyor hatta ötesi bile olabilir, Türkiye karışıyor’ başlıkları ile sunuldu. Dolar talebi bu sayede yukarı çekildi ve dolar 2 lirayı gördü. Tam bu zamanlarda sakin olan bir Merkez Bankası izledik.
Erdem Başçı, tam bu günlerde, ona şimdilerde ‘yanıldım’ dedirtecek tahmini de yaptı... Merkez Bankası’nın elindeki veri seti ile kimse boy ölçüşemez, Başçı’da çok iyi bir iktisatçı, bunu da kimse tartışamaz. Peki nasıl bu kadar emin oldu?
İşte bu soru kritik bir soru ve cevabı da kritik. Başçı, dün, ‘ 2013’ün dahasakin geçeceğini umuyorduk, öyle olmadı dedi ve şunu da ilave etti; ‘ Fed’in açıklamaları, kur artışında önemli bir etki yapmadı, iç belirsizlikler daha fazla etki yaptı.’
Ancak Başçı’nın bizimle paylaşmadığı başka bir şey vardı....
Bir ülke parası- serbest piyasa koşullarında- nasıl değer kazanır bilinir; birincisi dış ticaret fazlası verirsiniz ve buna bağlı artan bir ihracat temponuz, büyümeniz vardır. Ülkenize rezerv para akışı kesintisizdir ve paranız, ağırlıklı ihracat alacağınız olan temel rezerv para hangisiyse ona karşı değer kazanır. Şimdi yakın gelecekte böyle bir durumun Türkiye için olacağını söyleyemeyiz değil mi? O zaman yerel parayı değerlendirecek ikinci hale bakalım; bu halde, ülkeye giren sermaye akışı geometrik olarak artar, bunun ne tür sermaye olduğu önemli değildir. Doğrudan yabancı sermaye akışı da olur, kısa vadeli sıcak para da... Bu halde de, giren temel rezerv para-ağırlıklı dolar- olacağı için, sizin milli paranız değerlenir. Burada doğrudan sermaye girişinin kısa dönemde ve hızlı olarak artacağını söylemiyorum ancak Başçı, şunu hesap ediyordu: Gezi’ye rağmen Türkiye’ye batı finans sistemi dışında yılın sonuna doğru güçlü girişler olacak.
Başçı’nın temel senaryosu...
Bu öngörü de şu temel senaryoya dayanıyordu; Fed, tedrici olarak tahvil alımını azaltsa bile, bu, Türkiye’ye güçlü sermaye akımını kesecek etkide olmayacak. Çünkü Türkiye bölgede siyasi ve ekonomik olarak en istikrarlı ülke. Bunun dışında ikinci çeyrekten itibaren sanayi üretimi ve ihracat ivme kazanacak, büyüme potansiyelimiz ortaya çıkacak ve AB’deki göreli iyileşme ile birlikte Ortadoğu ve diğer pazarlara ihracatımız da artacak. (bunlar aynen oldu biliyorsunuz) Ancak en önemlisi, İran... Tabii İran kadar önemli olan da, Irak’la iyileşecek ilişkiler ve Azerbaycan ile yapacağımız enerji anlaşmaları...
Burada hemen ilave edelim; daha geçen gün, Avrupa Komisyonu’nun enerjiden sorumlu komiseri Günther Oettinger, bizim TANAP ve TAP anlaşmalarına referans vererek, Türkiye üzerinden geçecek Güney Gaz Koridoru, Avrupa’nın gaz ihtiyacının yüzde 20’sini karşılayacak diyordu.
Bakın bu öyle yarının işi değildir; bu anlaşmaların imzasının olduğu tarihten itibaren Türkiye’yi değiştirecek, yerinden kaldıracak ve bu toprakların şimdiye değin görmediği sermaye akışıdır bu... Bir de bunlara K.Irak kaynaklarını ekleyin... İşte Erdem Başçı bunları da hesap ediyordu...
Tezgahlar ve gerçekleşenler...
Ama birileri, Dubai’ye giden ve orada harcanarak ya da doğrudan Batı’ya aktarılan İran kaynaklı sermayenin Türkiye’ye dönmesini önledi.
Bunun dışında, enerji anlaşmalarına ve Kürt barışına bağlı yeni bir yatırım alanı olan Anadolu’ya girecek doğrudan sermaye girişi de, ‘Türkiye’de, 2014’te çok büyük değişimler olacak, Erdoğan devam edemeyecek; büyük operasyonlar olacak denilerek önlendi. Bütün bunların istihbaratı şimdi hükümetin elinde... Geç mi erken mi bilmemem ama Başbakan, ‘bu operasyon nisan ayında ABD’de tezgahlandı’ dediğine göre bu sabit ve bütün taşlar yerine oturuyor. Büyük ihtimalle Mayıs ve Aralık kardeş aylar... Hatta biliyorsunuz, bu yaz günlerinde hazırlık olarak, tıpkı ulusalcıların sözcüsü gibi bu yeni-yerli neocon muhalefetin tarafı da seçildi onun da operasyonu yapıldı ve o’da cephedeki yerini aldı.
Şimdi Erdem Başçı’nın Gezi deneyimine rağmen, elindeki veri setine, bilgisine rağmen göremediği buydu... Ama şunu söyleyeyim; işte enerji anlaşmaları imzalalandı, Azerbaycan, Gezi sürecinde, ‘enerji şirketimiz SOCAR, Türkiye’ye yatırımlarını arttıracak ve Türkiye’de birinci şirket olacak diyor hem de bunu İlham Aliyev söylüyordu... Yine tam şimdi, Azerbaycan’ın kendi hissesinden vererek Türkiye’nin TANAP’taki payını yüzde 20’den 30’a çıkartacağı konuşuluyor.
Çözüm sürecini de bu süreçte bozmayı denediler ama başta Öcalan olmak üzere Kürtler bu hainliğe geçit vermedi. Öte yandan, İran Cenevre’de barışı imzaladı aslında ve Türkiye’nin 2010’da haklı olduğu ortaya çıktı. Yani süreç bizim lehimize yürüyor. Yol kazaları olacak.... Ama Erdem Başçı haklı çakacak, 2014’te göreceksiniz.
Şeytan kutularda değil...
Newton mekaniği ve dengesi sanayi devriminin temel bilgisiydi.
21. Yüzyıl, Newton’ın mekaniği ve statik dengesi yerine kuantum değerler dizgesini (paradigma)öne çıkartıyor. Bu çok açık olarak şu demek:
Çok sayıda karmaşık ilişkilerin karşılıklı yani interaktif etkileşimi, bütünü oluşturuyor. Böylece tek yönlü ve tek değişkenli etkileşim yerine, çok yönlü, çok değişkenli bütünleşik ağ etkileşim sistemleri günümüzün belirleyici gücü oldu.Mekanik düşünce ‘şeytan (gerçek) ayrıntıda gizlidir’derdi. Ama şimdi biz, ‘gerçek; ayrıntıların birbiriyle oluşturduğu bütünde gizlidir’ diyoruz. Bundan dolayı şeytanı, onun oraya getirip koyduğu kutularda aramayın, o kutular dün de vardı, yarın da olabilir... Kapitalizm yolsuzluk düzenidir çünkü... Siz bütündeki şeytana bakın...
