Değerli komşumuz Yunanistan’ın tatlı bir adeti vardır, uyanıklık yapıp öne geçmeye bayılırlar... Geçen gün AB’ye başvurup, -Kış geliyor, Rusya’dan gaz kesilebilir, bize LNG gaz garantisi verin- dediklerini duyunca, -Hayırdır kış yalnızca Yunanistan’a mı geliyor? Ayrıca Rusya neden Yunanistan’ın gazını kessin- diye merak ettik... Meğer Rusya’nın Ukrayna’ya gaz kesme ihtimali bütün AB için sorunmuş, ama AB’nin değerli ve seçkin üyesi yalnızca kendi etkilenecekmiş gibi harekete geçmiş...
Yunanistan enerji tüketiminin yüzde 60’ını, Rusya’dan çıkıp Ukrayna’dan geçen gazla karşılıyor... Sıvılaştırılmış gaz olan LNG yi AB’den alabilirler, ancak astarı yüzünden pahalıya gelir. Ama belki AB’ye borca yazdırırlar, sonra veresiye defterinden bulunacak da, tahsil edilecek de, o zamana dek kim öle kim kala... Rusya öyle değil, parayı almadan gazı basmıyor.
Rusya’nın Ukrayna’yla olan meselesi, karşılıklı itişmeyle sürüyor. Nerede bir Rus topluluğu ya da Rusça konuşan varsa, Moskova oraya bayrak dikmek derdinde. Ukrayna’da bol miktarda Rus var, sorun da bu. Şu sıralar Rusya, Ukrayna’nın Rus bölgelerini ufak askeri harekatlarla yıpratıyor...
Ukrayna’ya destek ve Moskova’yı cezalandırmak için AB ve ABD Rusya’ya yaptırım uyguluyor... Moskova’nın bu yaptırımlara bakıp -Ya evet canım yandı, ben Ukrayna’yı rahat bırakayım- demesi mümkün değil... Bu arada AB’nin yaptırımla esip gürlemesi zor, çünkü yaptırım AB’nin zaten tekleyen ekonomisini sıkıştırdı.
Ve yaz bitiyor... Bu oyun sonbahar ve kış ile daha da ilginçleşecek, çünkü o zaman denkleme -gaz- giriyor... Avrupa, gazın yüzde 30’unu Rusya’dan alıyor ve bu gaz Ukrayna üzerinden geçiyor. Rusya’nın resmen gazı kesmesine gerek yok. Boru hatları talihsiz yerlerdir, bazen donar, patlar, her türlü teknik arızaya hedef olurlar. Ondan sonra kış ortasında çay kaynamayıp ev ısınmayınca apartman görevlisini mi arayacaksın, enerji bakanını mı, dışişleri bakanını mı? Ve hangi ülkenin bakanını arayacaksın? Almanya ve Fransa, Rusya’nın büyük gaz müşterileri. İtalya, tüketiminin yarısını Rusya’dan karşılıyor. Ve gaz Avrupa’da yalnızca çay kaynatmak için değil, elektrik üretmek için de kullanılıyor.
Yunanistan’ın -gaz kesilirse- telaşı mizahi unsurlar taşırken, AB’de 6 ülke gazda yüzde yüz Rusya’ya bağımlı: Bulgaristan, Estonya, Finlandiya, Latvia, Letonya, Romanya. Ve Bulgaristan ile Romanya gazı Ukrayna üzerinden alıyorlar. Onlar durursa, Slovakya da duracak... Diğerlerinin doğrudan Rusya hattı var.
Şimdi ne olacak? Rusya’nın Ukrayna ile halen gaz anlaşmazlığı var. Milyarlarca ruble ödenmemiş borç var yok diye çekişiyorlar. Ukrayna’ya bu alacak-borç krizinde gaz akmazsa, Avrupa’ya hiç akmayacak. AB ve IMF Ukrayna’ya bir-iki milyar borç vermek üzereler, ancak o kredi biriken Rusya gaz faturasına zor yetiyor. Ayrıca da kıymetli dış kredinin Rusya’ya gitmesini krediverenler hiç hoş karşılamayacak... Zaten durdururlar.
Kısa dönem seçenekler arasında Ukrayna krizini havalar yeniden ısınana dek durdurmak, olabildiğince gaz depolamak ve Moskova’ya ricacı olmak var. AB’nin yazın Rusya’ya babalanması, kışın ise ricacı olması, bir ayrı ilginçlik. Yaz aşkları gibi...
AB’nin yaz babalanmalarından birisi de tekrar fatura olarak geliyor. Rusya, Karadeniz’den geçecek Güney Akım boru hattını başlatırken, AB -hem gaz üretip, hem dağıtamazsın- diye engel çıkarmıştı. Rusya da şimdi, -Ukrayna’sız gaz istiyorsanız, buradan alın- deyip Güney Akım’a işaret ediyor. Hatta -Bulgaristan donana kadar beklenebilir- diye bir laf da var. Bu hattın ucu Bulgaristan’da karaya çıkacaktı... Kimisi Güney Akım’a -boş bir proje- diye bakıyor. Dolu olan hikaye ise Ukrayna: Ya gaz kesilirse?
AB’nin Rusya’dan şikayeti varsa, gaz için başka rotalar izlemesi gerekiyorsa, bütün diğer rotalar Türkiye’ye çıkıyor. Belki bu kış çok üşürlerse gelirler. Yunanlı dostlarımız da geçen yaz Kıbrıs açıklarıdaki gazı çok dillendirmişlerdi. Ama bu kış için LNG istediklerine göre, anlaşılan Kıbrıs gazı hâlâ denizin derinliklerinde yatıyor. Demek ki denizdeki balığın ve gazın pazarlığı olmuyormuş.
