Geçen hafta giderek artan obezitenin baş sorumlusu olarak nitelendirilen ve hatta yasaklanması yönünde görüş bildirilen ekmek ve diğer unlu ürünlerle ilgili bilimsel araştırmaların sonuçlarını değerlendirmeye başlamıştım. Finlandiya’da sağlıklı gönüllüler üzerinde yürütülen çalışmalarda buğday ekmeğinin yenilmesi ile yükselen kan şekeri seviyesinin ekmekle birlikte renkli yemiş tipi meyveler tüketilmesi ile yüzde 36-38 civarında düşürülebildiğinden bahsetmiştim. Bu sonuç da farklı öğelerce zengin, tek yönlü olmayan dengeli beslenmenin önemini ortaya koyuyor. Yürütülen deneysel ve deney hayvanı çalışmalarında sebze ve meyvelerde bulunan polifenolik bileşenlerin nişasta ve diğer karbonhidratların basit şekerlere dönüşerek emilimini azalttığı ve dolayısıyla yemek sonrası kan şekeri ve insülin seviyelerinde yükselmeyi önlediği gözlemlenmiş. Polifenolik bileşikler özellikle bu yemiş tipi meyvelerde yüksek oranda bulunmakta. Polifenoller bakımından zengin meyve özütlerinin vücutta nişastayı parçalayarak emilebilir glikoza dönüştüren enzimleri (alfa-amilaz ve alfa-glikozidaz) baskıladığı ve glikozun bağırsaktan emilimi ve transportunu (SGLT1 ve GLUT2 inhibisyonu) önlediği gösterilmiştir. Nitekim bu enzimlerin baskılanması tip-2 şeker hastalığı tedavisinde kullanılan hedef yaklaşımlardan biri olarak bilinmektedir.
MAKARNA SAĞLIKLI MI?
Bilimsel araştırmaların sonuçları bazen insanların görmek istedikleri şekilde yorumlanabilmektedir. İtalya’da yürütülen saha çalışmalarında beyaz ekmek ya da tam tahıl ekmeği her ikisinin de tüketilmesi ile glisemi indeksinin arttığı ve bunun kanser riskini artırabileceği yönünde yorumlara karşılık, Amerikan Kanser Derneği’nin yeni tarihli bildirimlerinde kanserden korunmak için tam tahıl tüketiminin tercih edilmesi yönünde öneriler yer almaktadır. Görüldüğü gibi tamamen zıt görüşler. İtalyan grubun yeni tarihli çalışmasında ise yüksek sayıda kanser hastası geriye dönük sorgulanmış. 2 bin 569 meme kanseri teşhisi konmuş kadın ve bin 953 kolon kanseri teşhisi konmuş kadın/ erkek hastanın yedikleri ekmek ve makarna ile hastaların mevcut durumları arasında ilişki kurulmaya çalışılmış. Sonuç olarak, şişman ve menopoz döneminde kadınlarda ekmek tüketimi ve meme kanseri gelişimi arasında bir ilişki bulunmasına karşılık, düşük glisemi indeksine sahip makarnanın bir risk oluşturmadığı bildiriliyor. Kolon kanseri ile ekmek ya da makarna tüketimi arasında ise bir ilişki kurulamamış.Tabii konuya dar açıdan bakan bu gibi geriye dönük sorgulama çalışmalarının ne derece sağlıklı, güvenilir sonuçlar verebileceği tartışılır. Bu araştırmanın sonuçlarına bakarak, makarna sağlıklıymış, onu bolca tüketelim denmesi ne derecede doğru olabilir?
İtalyan çalışmasına göre daha güvenilir olduğunu düşündüğüm İspanya’daki 9 bin 267 üniversite mezunu genç üzerinde 5 yıl süren araştırmanın sonuçları yeni yayımlandı. Çalışmayı olumlu değerlendirmemin nedeni, 5 yıl süresince kişilerin tükettikleri beyaz ya da tam tahıl ekmeğinin yanı sıra beslenme alışkanlıkları, yaşam şekli (günde kaç saat TV seyrettiği bile izlenmiş), yıllık ağırlık değişimleri, glisemi değerleri, vd. de kayıt altına alınmış. Sonuç değerlendirmesinde beyaz ekmek tüketilen miktara bağlı olarak glisemi indeksini artırdığı ve şişmanlamaya neden olduğu, buna karşılık tam tahıl ekmeği tüketilmesinin glisemi indeksinin yükselmesi ve şişmanlığa yol açması şeklinde belirgin bir risk oluşturmadığı bildirilmekte. Bu çalışmada da meyve ve sebze tüketiminin olumlu etkilerinden bahsediliyor. Yukarıda bahsettiğim şekilde polifenol içeriği zengin meyve ve sebzelerin sağlıklı beslenmemize sağladığı katkılar haricinde bir çok etken diyabet, şişmanlık, kanser, metabolik sendrom gibi kronik hastalıkların gelişiminde önleyici rol oynamakta. Mesela, baharatlar, aslında her biri birer sağlık savaşçısı; zerdeçal, zencefil, karabiber, kırmızı biber, sarımsak, kekik, nane, karanfil, tarçın çeşitli ilaç etkilerine sahip olduğu bilimsel araştırma sonuçları ile de destekleniyor. Mutfağımızda onları hünerle kullanmak ya da çay halinde tüketmek, kattığı lezzetin çok ötesinde yararlı olacaktır. Bilimsel arama motorlarındaki incelemede “tam tahıl ekmeğinin” bile insan sağlığı bakımından risk oluşturduğuna dair bulgulara rastlayamadım!
Kanımca önemli olan tek yönlü beslenmeden kaçınılması; farklı besin öğeleri bakımından zengin diyetler sağlığımızı korumaya yardımcı oluyor. Bu durumda kimlerin fikirleri peşinden koşturacağınız ise sizin tercihinize kalmış...
