-ABD ve Türkiye arasındaki ilişkiler uzun süredir gerilimli ama son krizin öznesi Papaz Brunson. Terör örgütleri FETÖ ve PKK lehine suç işlemekten ve casusluk yapmaktan yargılanan Brunson size göre kimdir? 

Öncelikle şunu ifade edelim ki, Protestan mezhebine mensup ve ülkelerinin dışında, etkili ülkelerdeki kiliselerde görev yapan rahipler-misyonerlerin hemen tamamı sadece bir papaz değildir. Genelde başka misyonları vardır, ülkeleri adına casusluk ve istihbarat hizmeti gibi. Bu öteden beri böyledir. İslam ülkelerine yönelik oryantalizmin tarihi gözden geçirildiğinde bunun böyle olduğu anlaşılıyor. Dolayısıyla sonda söyleyeceğimizi başta söyleyelim; Papaz Brunson sadece bir papaz değil; “papaz ve ötesi”dir. Bir “casus papaz”dır. İddianameye yansıyan bilgilerden bu açıkça anlaşılıyor zaten.   

BRUNSON CASUS PAPAZ

-Bu yaşananlarla Evanjelizm arasında nasıl bir bağ var? 

Evanjelizm, Hıristiyanlığın üç ana akım mezhebinden olan Protestanlığın alt koludur. Protestanlığın çıkışı 1517’de Martin Luther ile olmuştur, Evanjelizmin etkili olmaya başladığı dönem 18. Yüzyıl sonrasıdır. Bu tarih oryantalizmin de gelişme kaydettiği dönemdir. Bu dönemlerde İslam ülkelerine gönderilen misyonerlerin önemli kısmı Protestan-Evanjelik olup aynı zamanda oryantalisttirler. En yoğun olarak Hint Alt kıtasında görürüz. Misyoner oryantalistler hem teolojik görevleri gereği dinlerini yayıyorlar hem de politik görevleri gereği casusluk gibi istihbari anlamda ülkelerine raporlar gönderiyorlar. Rahip Brunson da tarihteki bu tür Protestan-Evanjelik rahiplerin günümüzdeki örneği olup söylediğimiz üzere asla ve asla sadece bir rahip değildir. Savcılığın hakkındaki suçlamalarına bakınca üç suçlama görüyoruz. Bir, FETÖ bağlantılı olması, FETÖ için casusluk yapması -ki FETÖ’nün bölge imamı ile 293 kere görüşmüş. İki, PKK ile bağlantısı var. Üç, ABD adına casusluk yaptığı suçlamaları var.

EVANJELİZM ZİRVEDE

-Evanjelizm Beyaz Saray’da ne zamandır var?

Protestanlığın Amerika’daki en önemli alt mezheplerinden olan Evanjelizm 

ABD yönetimindeki etkisi de daha ziyade 1970’lerin sonlarına doğru Reagan ve Baba-Oğul Bush’lar döneminde olmuştur. Tabi zirvesini de Trump-Pence dönemi oldu.

EVANJELİZM SELEFİLİK GİBİ

-Evangelikler neye inanıyorlar? 

Protestanlığın iki-üç umdesi vardır. Din adamlarının hâkimiyetine son veriyoruz, doğrudan İncillere dönüyoruz derler. Bu, din adamı-kilise hiyerarşisinden bağımsızlığı getirdi. Ağzı laf yapanın kilise açtığı ve öne çıktığı bir sonuç. Amerika’daki durum tam böyle. Evanjelikler ruhbanlığa inanmazlar. Kitab-ı Mukaddes metinlerini lafzi-literal anlamda yorumladıklarını, apokaliptik-eskatolojik ifadelerden ideoloji çıkardıklarını de belirtmemiz lazımdır ki, aslında bu, bizdeki aşırı zahiri-selefi-vehhabi yorum çizgisiyle benzerlik arzeder ki, bu önemli ama ayrıca konuşulması gereken bir noktadır. 

-Politik kısmında ne buyuruyor Evanjelizm? 

Buna sadece politik demeyelim, “teo-politik” diyelim. 19. Yüzyıl sonlarında Amerika’da “siyonizm”i ilk ortaya atanlar Evanjeliklerdir. “Hıristiyan siyonizmi”dir bunun adı. Theodor Herzl’in 1897’deki siyonizm kongresinden yaklaşık 10 yıl öncesinde, bilindiğinin aksine, önce “Hıristiyan siyonizmi” Evanjeliklerce ortaya konmuştur. İsrail’e yönelik bu siyonizmin en önemli hedefi, tabiatıyla Kudüs’tür. Kudüs’e yönelik teo-politik isteklerini daha o dönemde ABD yönetimine kabul ettirmek istediler. Ancak o dönemde bu gerçekleşmedi. Dolayısıyla Hıristiyan siyonizmi ile Yahudi siyonizmi ayrışan ve kesişen yönlere sahiptir. Ancak Evanjeliklerin Yahudi siyonizminin de ötesine geçen teolojik-apokaliptik-eskatolojik anlayışları vardır. Yahudilerle Evanjelik Hıristiyanlar iki siyonist anlayışa sahip taraf olarak Kudüs üzerinde birleştiler. Nitekim daha önce Bush üzerinden de denedikleri bu anlayışlarını Evanjeliklerin altın çağına ulaştıkları Pence ve Trump yönetimi üzerinden hayata geçirdiler.  

AZINLIKLARIN BEYANI

-Hem Pence, hem Trump’ın Brunson ile ilgili açıklamalarda bir şey çok öne çıkıyor. İkisi de Brunson için “çok temiz bir insan, iyi bir dindar, iyi bir aile babası” gibi yücelten abartılı ifadeler kullandılar. Bu ifadeleri neye bağlıyorsunuz?

Trump ve Pence’nin bu ifadeleri kanaatimce bir PR çalışmasıdır. Uluslararası kamuoyuna, Hıristiyan dünyaya ve özellikle de Evanjeliklere mesaj veriyor. Türkiye’yi de din özgürlüğünü kısıtladığı, masum dindar Hıristiyanları tutukladığı iması ile mahkûm etmeye çalışıyor. Nitekim Türkiye’de görev yapan ve sadece işini yapan pek çok dindar papaz var. Bunlarla alakalı bu meyanda bir suçlama-yargılama olmadı Türkiye’de. Şu halde Brunson’un iyi aile babası, temiz bir insan, iyi bir dindar olması değil burada söz konusu olan. Buna bence en güzel cevabı Türkiye’deki azınlık cemaatinin temsilcileri, “Türkiye’de dinimizi serbestçe yaşıyoruz” mealindeki ortak açıklamalarıyla verdiler. 

PENCE YAPTI, TRUMP UYDU

Diğer taraftan burada Trump’tan ziyade Pence faktörüne işaret etmeliyiz. Zira ilk açıklamayı Pence yaptı ve Trump da mecburen ona uymak zorunda kaldı. Yoksa kanaatimce Trump Türkiye ile iyi olmak istiyordu. Zira Pence ABD’deki ve ABD yönetimindeki Evanjeliklerin asıl temsilcisi ve en öne çıkan figürüdür. Indiana valisi iken koyu bir evanjelik olarak biliniyor. Evanjeliklerin baskısı vardı Pence-Trump üzerinde. Yaklaşık 100 milyon evanjelik neredeyse blok halinde onlara oy verdi. Tabiatıyla Evanjelik kiliseler Brunson olayında yönetime Pence üzerinden baskı uyguladılar. Evanjelik kiliseler etkilidir. Medyayı, sosyal medyayı iyi kullanıyorlar. Etkili STK’ları, üniversiteleri var. Yönetim mekanizmalarına rahat ulaşıyorlar. Ekleyeyim, Trump’ın atadığı üst düzey görevlilerin üçte ikiye yakını ya Evanjelik ya Yahudi lobisiyle bağlantılı fundamentalistler, hemen tamamı da İslam karşıtıdırlar.  

RÖPORTAJIN TAMAMI İÇİN TIKLAR MISINIZ