Savaşı kaybetmiş bir isim olarak, sadece ismine bakmamalıyız. Hem de özellikle Batı’nın projesinin, şimdiki aşamada Güney Kafkasya’da sekteye uğramasına neden olan isim olarak okuma yapmalıyız.
Paşinyan iktidara gelirken Batılı müttefiklerinin esas desteği Rus Barış Gücü modelinin devreye girmemesini temin edecek isim olduğu için idi.
Barış Gücü modelinin neredeyse 3 yıldan fazladır konuşulduğunu ara sıra nabızların yoklandığını biliyoruz. Barış Gücünün, Karabağ kozu üzerinden devreye gireceğini ben de bir kaç defa yazmışımdır. Tabii ki Lavrov’un uzun zaman önceden devreye soktuğu model olduğu için, üzerine düşünmemiz doğal idi.
Lakin durum satranç oyunundaki gibi gelişti. Oyunu Batı kurguladı ve Paşinyan üzerinden Batı güçlerinin Kafkasya’da baş aktör olacağı hesaplanmıştı. Lakin Rusya bu oyunu Azerbaycan’ın savaş başlatmasına, suskunluğu ile bozmuş oldu.
Paşinyan gelişi ile Batı’yı, Kafkasya’ya fiili olarak getirmeli idi. Lakin tam tersi oldu, Rusya geldi. Hem de NATO müttefiki Türkiye’nin gelmesine, zor olsa da ses çıkarmayarak. İşte Erdoğan dehası bu olmalı. Satranç oyunu kurdu ve masada direkt taraf oldu.
Azerbaycan kamuoyunu tek kelime ile izah edersek, “Türkiye’nin yanındadır.” Evet, halen Rusya, İran ve Batı sesleri de çıkmakta. Lakin Türkiye’nin destekçisi olan kamuoyu, baskın ve esas güçtür.
Rus Barış Gücü konusunda hayli tereddütler söz konusudur. Evet, hatta Rus Barış Gücü içinden bazı askerlerin ve komutanların,” Ermeni tarafına tarafsızlık ilkelerini bozarak açıktan desteğe devam ediyor”, bilgileri dolaşmakta sosyal medyada. Tabii ki burada durumu kışkırtma çabası da söz konusudur. Çünkü Batı, kozlarını kaybettiği Azerbaycan kamuoyundaki birlik ruhunun sarsılmasını çok istiyor. Azerbaycan Başkanı İlham Aliyev’e toplumdaki desteğin sarsılması için Rus Barış Gücü konusu ile ilgili, zaten mevcut olan olumsuz kanaatin derinleşmesi ve fiili boyuta geçmesi Moskova’nın değil, lakin Moskova’nın Ermenistan’dan çekilmesini isteyen Biden ABD’sinin merak konusudur! Rusya için Karabağ kozu üzerinden, Paşinyan karşıtı Ermeni gruplarını kendi yanına çekme çabasının olduğu açıktır. Bu durum anormal değil. Çünkü Rusya için Ermenistan içindeki Paşinyan veya Batı karşıtı güçleri konsolide etmek için, Karabağ üzerindeki oyun tek kozdur. Tabii ki işin içinde menfaat gruplarının çıkarları da söz konusudur. Dikkatimi çeken şey şudur. Rusya içindeki çelişki! Putin Rusya’sı içinde, devletin farklı katmanlarında liberal ekibin olduğu, kimseye sır değil! Hatta Lavrov bile her ne kadar katı biri olarak tanımlansa da, liberal ekibin temsilcisi ve özellikle Amerika’ya olağanüstü sıcak bakan isimdir.
Rusya, ordu içinde bir kaç grup söz konusudur. Tabii eskiden kalan ilişkiler, şahsi ilişkiler bu coğrafyada hep belirleyici detay olmuştur. Ermenistan’la içli dışlı olan, Rusya Ordusu içinden isimlerin olduğu bellidir. Karabağ’ın hukuk dışı süreç içinde nasıl bir gayrimeşru operasyonlar merkezi olduğunu, zaman zaman yazdık bile. Silah, uyuşturucu, terör ve tabii özellikle Kelbecer altın yataklarının 30 yıldır Rusya’daki hangi gruplarla birlikte Ermeni çetesinin ticarete dönüştürdüğü sorusunu cevapsız bırakmamalıyız.
Yani burada sadece Rusya Devleti olarak değil, “devlet içindeki menfaat gruplarının hangi çıkarları söz konusudur” meselesi önem arz ediyor. Bu paragrafı da bir tarafa not ederek, konunun tamamına bakmakta yarar vardır.
Şimdi gelelim Paşinyan’ın siyasi kurnazlığına! Biden gelene kadar süreyi uzatmak istiyor. “Eğer istifa ederse hayati tehlikesi söz konusu olur” diye düşünmekte. Ama seçim isterse, bu en az 6 ay zaman kazanımıdır. Kendisi seçilemese bile, kendisi gibi Batı ekibinin temsilcilerinden birinin devreye girmesini sağlayabileceğini hesaplamakta. Bu sadece Paşinyan’ın hesabı gibi durmuyor. Batı ittifakı için, Paşinyan sonrası “yeni Paşinyan profili” gerekmektedir. Rusya kendi siyasi figürünü yavaştan benimsetmekte. Eskiden FSB eğitimi görmüş Artur Vanetsyan, Başbakan olarak Moskova için isimlerden biri. Tabii burada Paşinyan veya benzeri isimlerin kimliği de önemlidir. Ermenistan görünüşte kolay gözüken ama derin sular altından geçeceğine benzeyen siyasi girdabın içinde. İster istemez bu girdap, Kuzey Kafkasya ile ilgili herkesi ilgilendirecektir. Rusya ile Türkiye arasındaki ilişkiler ve Türkiye’nin Karabağ’daki görünen ve görünmeyen fiili varlığı süreci farklı boyuta taşımakta. Erdoğan Türkiye’sine karşı koyma çabalarının bir boyutu da, bu sebepten olacaktır, dikkatli olalım.
