Suriye iç savaşında yaşanılan gelişmeler, ülkenin giderek “Afganlaşma” sürecine girdiğini, Türkiye’nin Pakistan’ın düşmüş olduğu hatalara düşmeden bu sorunun önlenmesinde “kararlı tedbirler” alması gerektiğini işaret ediyor.
“Afganlaşma”, ülkenin 1979 yılı sonunda karşılaştığı Sovyet işgalinden sonra, “eroin ve silah ticaretinden büyük gelirler elde eden aşiretler” arasında bölünmesi ve aşiret reislerinin giderek “bir savaş lordu” olmasını anlatan bir kavramdır. Afganistan’da aşiret reisleri, eroin üretimi ve savaştan elde ettikleri yüksek karlardan vazgeçemedikleri için ülke, bugünkü haline gelmiştir.
Yaşanılanlar, Suriye’de bu durumun, artık merkezi hükümet tarafından kontrol edilemeyen petrol kuyularına aşiretlerin ve PKK’nın Suriye’deki uzantısı PYD’nin el koymasıyla geliştiğini göstermektedir.
AB’nin ‘korkunç’ kararı
Avrupa Birliği bu ayın başında, muhalefete destek amacıyla Suriye’ye dönük petrol ambargosunu kaldırdı. Kağıt üzerinde muhalifler açısından “olumlu” görünen bu kararın, kısa sürede gelişmeleri kontrolden çıkaran adım olduğu da anlaşıldı.
Suriye’nin petrol kuyuları, ülkenin Irak sınırına yakın, Deir-el Zor ve Hassakah bölgelerinde. Deir-el Zor, Sünni aşiretlerin, Hassakah ise PYD’nin kontrolünde bulunuyor. Deir-el Zor’da aynı zamanda, El-Kaide yanlısı Nusra Cephesi’nin de artan kontrolü olduğu biliniyor.
Nusra Cephesi’nin bu bölgedeki kuyuların kontrolü için aşiretler ile savaşmaya başladığı, bunun son örneğinin de Masrib’de 37 kişinin ölümüyle sonuçlanan çatışma olduğu bildiriliyor.
AB’nin “muhaliflerden petrol alma” kararı, kuyular üzerindeki savaşın başlamasına, Suriye muhalefetinin dağılmasına, Özgür Suriye Ordusu’nun özellikle giderek birer “savaş lordu” olma yönünde ilerleyen aşiret reisleri karşısında çaresiz kalmasına neden oldu.
Olağanüstü zenginleşme
Ülkede yaşanılan gelişmeleri bir gazetecilik dersi gibi dünyanın gündemine taşıyan meslektaşımız Meryem Karouny’nin (Reuters) haberine göre, aşiretler ne kadar silahlı adama sahipse o kadar petrol kuyusuna el koydular. Elde edilen petrol, küçük tankerler ile Türkiye ve Irak sınırına sevk ediliyor. Dünya pazarında varil fiyatı 100 Dolara yaklaşan petrol ortalama 17 Dolar’dan satılıyor.
Aşiret reisleri büyük paralar kazanırken bu parayı Özgür Suriye Ordusu ile paylaşmıyor, gelen para ağırlıklı olarak bir de silah ticaretinde kullanılmaya başlanıyor. Özgür Suriye Ordusu komutanlarının şu sözleri çaresizlik ifadesi: Aşiret reislerine bir şey yapamıyoruz, çünkü biz de o aşiretlerin çocuklarıyız...
Barzani-PYD gerginliği
Suriye iç savaşı konusunda uzman serbest gazeteci Andrea Glioti’nin haberinden, PKK bağlantılı PYD’nin Hassakah’daki petrol kuyularının yüzde 60’ına el koyduğunu ve buradan çıkartılan petrolün ağırlıklı olarak Kuzey Irak’a sevk edilip, karşılığında işlenmiş benzin ve dizel yakıtı alındığını öğreniyoruz. PKK’nın güçlerinin önemli bir bölümünü bu petrol kuyularını koruma amaçlı bölgeye gönderdiği de bir “açık istihbarat...” Barzani’nin son “rehine krizi” sonrasında hemen sınırı kapatması, PYD’nin de hemen yelkenleri suya indirmesi ise sınırdaki petrol ticaretinin önemini ve rakamsal yüksekliğini ispatlaması açısından çok önemli. Göstergeler, PYD ile Barzani yönetimi arasında “petrol gelirinin paylaşımı” konusunda ciddi bir ayrılığın yaşandığını işaret ediyor.
Türkiye’yi uyarıyorum
Pakistan, Afgan aşiret reislerinin Sovyetler’e karşı sürdürülen Mücahid direnişini desteklemek amacıyla, “eroin ticareti” yapmalarına göz yumdu, Sovyetler 1989’de bu ülkeden çekildiler, Pakistan hala, Afganistan ile boğuşuyor!..
Türkiye’nin, Suriye muhalefetine gelir sağlama kaygısıyla, aşiret reisleri, Nusra Cephesi ve PYD’nin kontrolündeki petrol kuyularından kaynaklanan “petrolticaretine” göz yumması aynı felaketi doğuracak bir durumdur.
Gümrüklerden sorumlu bakan Hayati Yazıcı Suriye sınır kapılarını kapatmaya başladı, bu çok doğru bir karar, ama, gelen bilgiler, petrol kaçakçılarının sınıra ulaşan patikaları kullandıkları yönünde, bu nedenle, askerin bu “muhtemel geçiş yolları” üzerinde çok ciddi tedbirler alması gerekiyor.
SON BİLGİ: Bir de, Sünni aşiret reislerinin Esed ile gelir bölüşümü zemininde petrol boru hatlarının güvenliği anlaşması yaptıkları yönünde haberler var ki, tam, evlere şenlik!.. Bağımsız kaynaklardan doğrulatamadım, yalnız bir iddia olarak sunuyorum.
