Petrolde yüksek fiyatın zaten gerekçesi yoktu. ‘Ortadoğu’da kriz nedeniyle yüksek petrol...’’ haberleri de şişirmeydi. Şimdi petrol düşüyor... Düşüşün Türkiye’ye ve ceplere orta vadede faydası var. Eğer bir olumsuz nokta varsa, bu düşüş hemen benzin fiyatına yansımaz. Ancak trend, düşüşü gösteriyor. Ne kadar düşük, o kadar iyi.
Halen 108-109 dolarda olan Brent petrolünün 100 dolara gerilemesini bekleyebiliriz. Nedeni, dünyanın en büyük petrol üreticisi Suudi Arabistan -100 dolar uygundur- dedi ve bu fiyatı sağlamak için hem arzı artırdı, hem de alıcı rafinerilere -Yıl sonuna kadar kim ne kadar mal istiyorsa, yollarım- dedi... Maksat ‘gözünüz doysun.’
Suudi Arabistan’ın bu çıkışı, siyasi ve ekonomik nedenlere dayanıyor: 1- İran’ın uluslararası ambargo nedeniyle piyasadan çekilmesini Suudi Arabistan kapatıyor. Zaten İran’a bir muhabbetleri yoktur. 2- İlkbaharda petrol zıplayınca Batı ekonomileri -Eyvah- çekmişti. Zayıf olan ekonomiler, yüksek petrol fiyatıyla ağır darbe alacaktı. Suudi Arabistan aynı zamanda küresel istikrar uğruna devrede. Bu şekilde Euro bölgesi ve sorunlu ekonomileri de kolluyor. 3-Benzin fiyatı, ABD’de hayati konu. Benzin fiyatı yükselince Amerikalılar mutsuzlaşır. Tam 6 Kasım seçimi öncesinde mutsuz Amerikalı seçmen Obama’ya oy vermez... Suudi Arabistan da Obama’nın işini kolaylaştırıyor. 4- Suudi Arabistan arz artışıyla önde ama diğer önemli üretici Kuveyt’in de arzı desteklediğini varsayabiliriz.
Yüksek fiyatın ABD tarafına gelince: ABD’nin kendi ‘Amerikan’ petrolü var. O 92 dolar civarında. Fiyat Brent’e paralel düşüyor. ABD’de de stoklar yüksek, son tayfun ile duran petrol tesisleri fazla hasar görmeden işlemeye başladı ve de Obama’nın elinde -stratejik petrol rezervini piyasaya sürme- kozu var. Bu rezerv ABD çölünde duruyor. Fiyat tırmanmaya başladığında AB ülkeleri -ABD rezervi bırakırsa, biz de bırakırız- demişlerdi. Bu ortak hareketin piyasa rüzgarını kırmada etkisi var.
Piyasa tahminine göre, Brent fiyatı 120 dolara dayanırsa ABD -stratejik rezerv- kartını çekecek. Ancak 100 dolara doğru iniş sürdüğünden, henüz buna gerek yok. ABD açısından benzinin galonunun (yaklaşık 4 litre) 4 dolara yaklaşması hala sorun. 4 dolar ‘tehlike’ demek. Daha önce ABD 3 kez bu tehlike sınırına yaklaştı, 2008 yazında - krizin ortasında, 2011 ilkbaharında ve de bu yıl nisanda... Halen ortalama pompa fiyatı 4 dolar civarında, bazı eyaletlerde 4 doları geçti. 6 Kasım seçimine 50 günden az kala bu fiyatın da hızla düşmesi bekleniyor. Obama petrol bölgesi Ortadoğu’da ve ABD petrol istasyonlarında sorun istemiyor. En azından 6 Kasım’a kadar.
Düşük petrolün her durumda yıl sonuna dek sürmesini bekleyebiliriz. Düşük petrol fiyatı, Türkiye’nin yıl sonu cari açık rakamına da olumlu yansıyacaktır.
Suudi-Mısır-Türk Elektrik Birliği
Suudi Arabistan’ın elektrik ağını Türkiye ile birleştirecek anlaşma geçen ilkbaharda imzalandı. Sonra bu hattın Irak ya da Suriye’den geçecek olması, ve iki ülkedeki kargaşa yüzünden proje rafa kalkar gibi olmuştu. Suudi Arabistan şimdi Mısır üzerinden Türkiye ile bağlantıyı düşünüyor.
Suudi Arabistan açısından bu bağlantı, -Avrupa elektrik pazarına yakınlaşmak- demek. Türkiye açısından ise -kaynak çeşitlendirmek- anlamı taşıyor. Elektrik, depolanan bir enerji değil. Ya kullanmak, ya da biryerlere taşımak gerekiyor. Avrupa’da bu sistem altında etkili bir elektrik piyasası var. Ucundan Türkiye de bu piyasaya girmekte. Şimdi Suudi-Mısır bağlantısı Türkiye için de yararlı olacak. Suudi Arabistan ile Mısır zaten elektrik değiştiriyorlar. Suudi Arabistan’da elektrik talebi öğleden sonra yükselince, Mısır elektrik yolluyor. Sonra Mısır’da elektrik talebi akşamları yükseliyor, o zaman da Suudi Arabistan Mısır’a elektrik yolluyor. Bu bağın yeni yatırımla daha da güçlenmesi bekleniyor. Ardından da Türkiye’ye uzanacaklar. twitter.com/selimatalayny
