Dünya genelinde demografik yapılar köklü bir dönüşüm geçiriyor. Doğurganlık oranlarının düşmesi, yaşam süresinin uzaması ve sağlık hizmetlerindeki gelişmeler, yaşlı nüfusun artışını hızlandırıyor. Dünya nüfusunun %10'undan fazlası 65 yaş ve üzeri bireylerden oluşuyorken Türkiye'de ise bu oran %10,6'ya ulaşmış durumda.
Ülkemizin ortanca yaşı her geçen yıl yükselirken, doğurganlık oranı nüfusun kendini yenileme seviyesinin altına gerilemiş durumda. Türkiye'de doğurganlık oranı şu anda 1,99 seviyesinde ve bu oran, nüfusun dengeli şekilde devamını sağlayacak olan 2,10 eşiğinin altında kalıyor.
Bu demografik eğilim, yalnızca nüfus yapısını değil, aynı zamanda sosyal güvenlik sistemlerini ve sağlık hizmetlerini de ciddi biçimde zorluyor. Çalışan nüfus azalırken, bakıma muhtaç yaşlı nüfusun artması; ekonomik sürdürülebilirliği ve toplumsal dengeyi tehdit eden önemli bir faktör haline geliyor.
Bu süreçle mücadele edebilmenin yolu ise, güçlü ve kapsamlı Aile Dostu Politikaların Geliştirilmesinden geçiyor. Doğumu teşvik edici mekanizmalar, yalnızca bireysel kararları değil, ulusal kalkınma stratejilerini de şekillendirecek öneme sahip. Bu kapsamda, doğum ve çocuk yardımlarının artırılması, ebeveyn izninin genişletilmesi, esnek çalışma modellerinin yaygınlaştırılması, çocuk bakım hizmetlerinin desteklenmesi gibi uygulamalar hayata geçirilmelidir.
AK Parti hükümetleri döneminde aile dostu sosyal politikalara ağırlık verilmiş olup, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından da konunun önemi her zaman vurgulanmaktadır.
Bu tür önlemler sayesinde hem aileler güçlendirilir hem de genç nüfusun korunması sağlanarak gelecekte oluşabilecek demografik dengesizliklerin önüne geçilebilir. Sağlıklı bir toplum, sağlam bir demografik yapı üzerine inşa edilir. Türkiye'nin geleceği, bugünden atılacak kararlı ve vizyoner adımlarla şekillenecektir.
Bu çerçevede, Türk vatandaşlarına yapılacak doğum yardımı ve bunun uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlenmesi amacıyla "Doğum Yardımı Yönetmeliği" 10 Nisan 2025 tarihli 32866 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından yapılan doğum yardımı, 15.05.2015 tarihinde ve sonrasında gerçekleşen canlı doğumlar için verilmekteydi.
Bu tarihten itibaren herhangi bir güncelleme yapılmamış olmasına rağmen, 2025 'Aile Yılı' kapsamında desteklerin güncellenmesi ve yeni düzenlemelerin hayata geçirilmesi sağlanmaktadır.
2025 yılı itibarıyla güncellenmiş olan doğum yardımına ilişkin şartlar aşağıdaki gibidir. Hak sahiplerine doğum yardımı yapılabilmesi için, aşağıdaki hususların birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir:
-1 Ocak 2025 tarihinde ve sonrasında canlı doğan çocuğun olması.
-Annenin veya babanın ya da her ikisinin de Türk vatandaşı olması.
-Türkiye'de ikamet edilmesi.
-Başvuru yerlerine usulüne uygun olarak başvuru yapılması.
Başvurular, sistem üzerinden en geç 15 gün içinde sonuçlandırılacaktır. https://www.turkiye.gov.tr/ashb-dogum-yardimi-8663 bağlantısı kullanılarak sisteme ulaşılabilir.
1 Ocak 2025 tarihi ve sonrasında canlı doğan çocuklar için başvuru yapılması ve gerekli şartların taşınması hâlinde, doğum yardımına esas çocuğun doğduğu aydan geçerli olmak üzere ilk doğum yardımı ödemesi yapılacaktır.
Ancak 10 Nisan 2025 tarihten itibaren 30 gün içinde yapılmayan başvurularda geçmişe yönelik ödeme yapılmayacaktır.
Doğum yardımı, sistem üzerinden onaylandıktan sonra başvurunun yapıldığı ay itibarıyla ödenir.
Doğum yardımı ödemeleri, muhtaçlık şartı aranmaksızın Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonundan yapılacaktır.
Doğum yardımı tutarları aşağıdaki gibidir:
-Birinci çocuk için tek seferlik 5.000 TL,
-İkinci çocuk için başvurunun yapıldığı ay itibarıyla 5 yaşını tamamlayana kadar (altmışıncı ay dâhil) aylık 1.500 TL,
-Üçüncü ve sonraki çocuklar için başvurunun yapıldığı ay itibarıyla 5 yaşını tamamlayana kadar (altmışıncı ay dâhil) aylık 5.000 TL,
tutarında doğum yardımı yapılır.
Doğum yardımı, hiçbir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacaktır. Ayrıca doğum yardımının haczedilmesi mümkün değildir.
Doğum yardımına esas çocuk 5 yaşını tamamladığında (altmışıncı ay dahil) doğum yardımı ödemesi sonlandırılacaktır.
Doğum yardımı ödemesinin yapılmaması veya kesilmesini gerektiren bir durumun ortaya çıkması hâlinde, hak sahibi bu durumu 1 ay içinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına veya ilgili Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne bildirmelidir.
1 Ocak 2025 tarihinden önce canlı doğan çocuk için doğum yardımı almaya hak kazananlara, 1 Haziran 2025 tarihine kadar başvurmaları şartıyla, eski doğum yardımı esaslarına göre ödeme yapılacaktır.
