ABD’nin Suriye’den çıkmasında iki kilit unsur var: Donald Trump’ın kararı ve Recep Tayyip Erdoğan’ın kararlılığı... Erdoğan’ın ısrarı ve kararlılığı, Trump’ın kararını tetikledi ve Ortadoğu genelinde yeni ihtimallere ve tercihlere açılan bir kavşağa gelindi. Yoksa o ana kadar kimse, ABD’nin Suriye’den çıkabileceğini düşünmüyordu.

Her şey 14 Aralık 2018 Erdoğan-Trump telefon görüşmesinde oldu ve bitti. Ondan bir gün önce Dışişleri bakanları Çavuşoğlu ve Pompeo görüşmüştü. Bu görüşmede Patriot satışı da ele alındı. Bakanlar, ertesi gün Türkiye’nin operasyon hazırlığı konusunda başkanların görüşmesinde anlaştılar. 

ABD tarafında Erdoğan görüşmesi için Trump’a hazırlanan bilgi notları, Fırat’ın doğusuna operasyondan Türkiye’nin caydırılmasına yönelik cümlelerle doluydu. Türkiye’nin güvenlik kaygıları için Trump güvence verecekti. Başkan Erdoğan çok ısrar ederse, Türkiye’nin sınır hattında küçük bir bölgeye girip orayı tutması gibi bir seçenekte anlaşılacaktı. 

ABD medyasına göre Başkan Erdoğan hal hatırdan sonra konuya beklenmedik bir yerden girdi: ABD DEAŞ’ı bitirmek için Suriye’deydi. Trump hep onu söylüyordu. Ve DEAŞ arazisinin %99 oranında ele geçtiğini ABD’li yetkililer söylemeye başlamıştı. Yani makul ölçülerle bakınca, DEAŞ artık bitmişti. Ve Başkan Erdoğan sordu: ‘DEAŞ bittiyse, neden hala Suriye’desiniz?’

***

İşte bu soru, bütün oyunu bozdu ve Trump’ın gerçeği görmesini sağladı. Bütün bu süreci başlatan, ABD’nin Suriye’den çıkmasını sağlayan ve Trump’ın Washington’u alt üst etmesine, dünyaya şok dalgaları yollamasına açan soru buydu... Neden hala Suriye’desiniz? 

Trump bu soru üzerine, konuşma notlarını ve planlanan diyaloğu bırakıp, başka bir hattan konuşmayı dinlemekte olan Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton’a, -DEAŞ %99 oranı- meselesini sordu. Bu doğru muydu? Bolton -Doğru- dedi... Savunma Bakanı Mattis, Suriye Temsilcileri Jeffrey ve McGurk aynı şeyi söylemişlerdi... Bolton, son çabayla ekibin ‘DEAŞ’a karşı uzun dönemli karşı örgütlenme gerekir’ dediğini de eklemeye çalıştı, ancak Trump tümüyle farklı frekansa geçmişti. Orada Suriye’den çıkış kararını ilan etti. 

Washington Post’a göre Trump’ın Başkan Erdoğan’a söylediği cümle şuydu: “Bak ne diyeceğim. (Suriye) Senin olsun... Ben çıkıyorum”… Bakınca, bu da Trump’ın genel çizgisine gayet uygun bir cümle. Cümlenin Türkiye için taşıdığı anlamı fark eden şer odakları o dakikadan beri hop oturup hop kalkıyor. 

Amerikan medyası görüşmede, kalan DEAŞ’lıların temizlenmesinde Türkiye’nin çabasının konuşulduğunu yazıyor.. Türkiye daha önce sayısız kez ‘Mesele DEAŞ ile mücadele ise, Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Afrin harekatını başarıyla yapmış Türk ordusu var. Müttefikseniz, gelin DEAŞ’a karşı işbirliği yapalım’ dedi. Başkan Erdoğan Türkiye’nin Rakka için somut işbirliği önerilerini tekrar tekrar ilan etmişti. Trump’ın bunlara ilk kez ilgi göstermesi de Trump’ın kendi özelliği.

Bu arada görüşme öncesinde Trump’a adet olduğu üzere ‘en kötü ihtimal’ de anlatıldı... Türkiye’nin operasyonu sırasında yanlışlıkla ABD askeri hedef olursa, ABD Türkiye’ye karşılık vermek, Türkiye’yi düşman olarak tanımlamak zorundaydı. Trump ise iki şey istemiyordu: 1- Türkiye ile savaşmak 2-Sonsuza dek Suriye’de kalmak. 

Böyle bir çatışmanın ardından Türkiye’nin asla yılmayacağını ve ‘Suriye’nin kuzeyinin Türkiye’nin güneyi olacağını’ Rus yorumcular bile yazmıştı, aktarmıştık. Trump Türkiye’nin operasyondaki kararlılığını ve Başkan Erdoğan’ın her ihtimali göze aldığını anlamıştı. Bunu hala anlamakta zorlananlar var. Bu tavır, bundan sonrası için de geçerli. 

Her durumda Trump’ın Suriye’den çekilme kararını tetikleyen, Başkan Erdoğan’ın kararlı sorusudur: ‘Neden hala Suriye’desiniz?’ Oyun, dolap, düzen, kurgu yalan, hukuksuzluk ve zorbalığın hakim olduğu dünyada hak ve adalet için uğraşan Türkiye’nin mütevazi ve kararlı tavrı, Başkan’ın dürüst sorusunda yatıyor: Neden?