Amerika eyalet eyalet esrar dalgasına düşmeye başladı. Esrar içmek ve satın almak yılbaşında Colorado ve Washington eyaletlerinde serbest bırakıldı... Amerika haftalardır heyecanla bunu konuşuyor. Konuşmanın çoğu -imrenme- kapasamında... Bizim eyalette neden serbest değil? Yıllardır uyuşturucu ile mücadele türküsü söyleyen Amerika, şimdi esrarı dolu dolu ve açıkta sarıyor. Muhafazakarlar öfkeli. Kolluk güçleri şaşkın. Siyasiler, oy nereden gelecek- diye bakıyorlar ve şu noktada ‘Esrar Lobisi’nin gücü ve parası olduğundan, sesi gür çıkıyor: Canım alkol kadar zararlı değil!
Esrarın alkolden daha az zararlı olduğunu bizzat Başkan Obama da söylediğinden beri süreç daha da hızlandı... İzin vermeyen bazı eyaletler bir telaş, izin için çalışmaya başladılar. Hele ilk ayın sonunda Colorado’nun esrar satışından haftalar içinde milyon dolar vergi topladığı, yıl boyunca esrar satışının cirosunun en az 600 milyon dolar olacağı, alınacak verginin 100 milyon doları aşacağı anlaşılınca, herkesin gözü yeşil görmeye başladı. Esrarın otu da yeşil, dolar da... Bu ekonomik darlıkta yüz milyonlar... Eyalet alkolden en fazla 35 milyon dolar vergi almış... Demek kazara eroin satışı da vergilense, kim bilir geliri ne olur!!!
Olay önce -Tıbbi Esrar- bahanesiyle başladı... Esrarın kanser ve diğer ölümcül hastaları rahatlattığı bilindiğinden, sınırlı reçeteli satışlar vardı. Sonra hem kullanım yayıldı hem de - Canım tıbbı, mıbbi. İçen zaten içiyor. Artık izinli satılsın, vergi toplarız-a döndü.
Halen 50 eyaletin yarısında ‘Tıbbi-Mıbbi’, bir bahaneyle esrar açıkta satılıyor. Colorado yılbaşında herkese açık hale geldi. Kanada sınırındaki Washington eyaletinde de izin var, ama onlar organize olamadılar.
Colorado ise bir şenlik. Yerliler her seferinde en fazla 28 gram, yabancılar bunun dörtte birini alabiliyor. O kadar büyük talep var ki, kimi mağazalarda mal bitti, birkaç gün sonra kepenk kapattılar. 28 gramı 400 ila 500 dolara gidiyor. Bunun dörtte biri vergi. Fiyat yüksekmiş, ama sonra 200 dolar civarında dengelenirmiş. Bunun da arzı var, talebi var, piyasası var.
Erbabının yalancısıyız: Bir dolmaya bir gram gidermiş. Ot, kurutulmuş nane - ıspanak yaprağı gibi. Pazarcı usulu elektronik tartıda tartıp, plastik torbaya koyup veriyorlar... Çeşit bol, erbabı otların kalitesini ve etkisini biliyor. Esrar yetiştirmek bir sanatmış. Otun toprakta bitip satılır kıvama büyümesi 7 ay, zorlarsan 3-4 aymış. Hormonsa hormon, gübreyse gübre... Bitkiyi kandırmak için her serada ayrı güneş doğuyor. Olay, hangi eyaletin toprağında daha iyi yetişir-e gidiyor. Çiftçi bu gidişle buğdayı mısırı bırakıp esrar tarımına geçecek.
Colorado’da hesapta 21 yaşından büyükler içiyor. Sadece evde ya da özel kulüplerde içiliyor. Araçta kullanmak, sokakta içmek yasak... Alıp başka eyalete götürmek yasak.
Henüz bu duman dalgasının suç etkisi konuşulmuyor. Colorado’da ortaokul-lise çocukları da esrar içiyor. Okulda esrar paketlerini öğrenciler göstere göstere dolaşıyor. Uzmanlar, esrarın ergenin beyinsel gelişimini etkilediğini, hatta kişiyi aptallaştırdığını, esrarcının okul bitiremediğini, okuyamadığını söylüyor ama, dinleyen yok.
‘Alkolden daha az zararlı’ bahanesi, esrar çekmeye özel izin haline geldi. Alkol yüzyıllar alan bir süreçle toplumsal hayata aşamalı olarak girdi. İnsanlık iyi-kötü alkolü nasıl içeceğini, nasıl kontrol edeceğini, ölçeceğini, tolere edip edemediğini biliyor. Esrar ise tümüyle farklı bir dünya ve toplumlar kitlesel dumanaltına hazır değil. İnsanlık alkolü bir yere kadar tüketebiliyor, ancak esrar insanı bir yerde kesmemeye başlıyor. Oradan daha sert kimyasal maddelere geçiş, bir zaman meselesi. Üstelik 300 milyonluk ABD nüfusunun yaklaşık 10’da biri 2001-2010 arası esrar içmekten, taşımaktan yakalanmış. Cezaevlerinde hala esrardan yatan var.
ABD 1930’larda da alkolü yasaklayacak saf-katıksız sosyolojiden, 21 yaşından küçüğe bira bile vermeyen mevcut kanundan, esrar sarmaya, eşcinsel evliliklere geçti. Ekonomik ütopya tutmadı ama, 1970’lerin ‘Çiçek Çocukları’nın ütopyası gerçek oldu.
Hele -Esrar tam serbest olursa 8-9 milyar vergi toplanır- gibi raporlar, siyasileri iyice kışkırtıyor. Esrar lobisinin şimdilik en büyük hedefi, kalabalık eyalet Kaliforniya’yı kurtarmak. Hedge foncu George Soros Kaliforniya’da esrarın serbest kalması çalışmalarına katkı için 1 milyon dolar vermişti. Wall Street, -esrar üretim çiftliklerini finanse edelim mi- diye düşünüyor. Ons altın 1250 dolar, ons esrar 500 dolar. Altını çıkarmanın maliyeti ile ot yetiştirmenin maliyeti kıyas bile edilemez: Altın fiyatı daha da düşebilir ve her evin arka bahçesinden altın çıkmaz, ama ot biter.
Halen ekonomi krizden çıkmış gibi yapıyor, FED işsizlik düşmüş gibi yapıyor ve Amerika keyifle esrar sarıyor... 2008 krizi ‘Amerikan Rüyası’nın sonunu getirdi. Sosyal hereketlilik tıkandı, reel gelirler hala artmıyor, kronik işsizlik diye birşey var... Ama esrarı sarıp dumanı üfleyince: Amerika ‘rüya’yı şimdilik böyle deniyor.
twitter.com/selimatalayny
