Stajyerlik ve mesleki eğitim ülkemizin gelişmesinde ve kalkınmasında önemli bir husustur.
Özellikle son yıllarda birçok sektörde ara eleman sıkıntısı yaşanması da mesleki eğitimin önemini göstermektedir. Mesleki eğitim ve ara eleman sorunu ivedilikle çözülmesi gereken en önemli sorunlardan biridir.
Staj süreci de eğitim görülen alanda teorik bilgilerin sahada ve işletmelerde öğrenilmesidir.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na göre, "meslek liselerinde okumakta iken veya yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler", Kanun'un 5'inci maddesinin birinci fıkrasının "b" bendi kapsamında sigortalı sayılmaktadırlar ve bu sigortalılar hakkında yalnızca kısa vadeli sigorta kollarından olan iş kazası ve meslek hastalığı sigorta primleri ödenmektedir.
Stajyerler adına uzun vadeli sigorta kolu primleri yatırılmadığından, bu süreler emeklilik hesabında sigorta başlangıç tarihi olarak sayılmayacak ve prim ödeme gün sayısında da dikkate alınmayacaktır.
Ek olarak, 5510 Sayılı Kanun'un, "Prim Ödeme Yükümlüsü" başlığını düzenleyen 87'nci maddesinde düzenlendiği üzere, stajyer öğrenciler için prim ödeme yükümlüsü, meslek liselerinde okumakta iken staja tabi tutulanlar için okulları; yükseköğrenimleri sırasında staja tabi tutulan öğrenciler için yükseköğrenim kurumlarıdır.
Bu anlamda bu öğrenciler ile stajın gerçekleştiği işyeri işverenleri arasında sigortalılık ilişkisi doğmamaktadır.
Diğer bir anlatımla gerek meslek liselerinde ve gerekse de yükseköğretimde zorunlu staj yapan veya staj yapması uygun görülen öğrencilerin sigorta primlerini öğrenim gördükleri okullar yatırılmaktadır.
5510 Sayılı Kanun'da yer almakla birlikte genel bir sosyal güvenlik uygulaması olarak, iş kazası bildirimi, kısa vadeli sigortalı kolları açısından prim ödeme yükümlüsü olan gerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmaktadır.
Her ne kadar 5/b kapsamındaki stajyer öğrenciler için prim ödeme yükümlüsü okul veya yükseköğrenim kurumu olsa dahi 6331 sayılı Kanun uygulaması gereğince, iş sağlığı ve güvenliği açısından stajyerlerin diğer sigortalılardan ayrı olarak değerlendirilememesi neticesinde, stajyerlerin iş kazası bildiriminin sigortalı bildirildiği işveren, yani okul tarafından yapılması uygun görülmemiştir.
Stajyerlerin iş kazası bildirimleri staj gördükleri işyeri işverenleri tarafından yapılmalıdır. Bu husus, açık bir şekilde 2016/21 sayılı Kısa Vadeli Sigorta Uygulamaları Hakkında Genelge'nin aşağıdaki hükümleri ile düzenlenmiştir. Dolayısıyla, stajyerlerin iş kazası bildirimleri staj faaliyetinin yürütüldüğü işyeri tarafından, kağıt ortamında yapılmalıdır.
"5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında bulunan çırak ve stajyer öğrenciler ile aynı maddenin (e) bendi kapsamındaki İş-Kur kursiyerlerinin staj gördükleri sırada iş kazası geçirmeleri veya meslek hastalığına tutulmaları halinde, söz konusu kişilerin çalıştığı/staj gördüğü işyeri işverenleri tarafından bildirimleri manuel olarak kağıt ortamında yapılacak ve yükümlülüğün süresinde yerine getirilmemesi durumunda idari para cezaları eğitim veya staj gördükleri işyeri işverenlerine uygulanacaktır."
Dolayısıyla sigortalı olan stajyerlerin, her ne kadar prim ödeme yükümlüsü okul/yükseköğrenim kurumu olsa da 6331 sayılı Kanun gereğince işverenlerin stajyerlerden de sorumlu olması nedeniyle stajyerlerin iş kazası veya meslek hastalığı durumlarında bildirimleri işverenler tarafından yapılacaktır. Bu bildirim stajyerlerin okulları tarafından yapılmayacaktır.
Stajyerlerin iş kazası bildiriminin işverenler tarafından 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekirken, ayrıca ilgili eğitim kurumuna da yazılı olarak bilgi verilmesi gerekmektedir.
İşverenlerin, iş kazasını bildirmeme yükümlülüğü nedeniyle doğabilecek idari para cezasıyla karşılaşmamaları için bu hususa dikkat etmeleri ve stajyerlerin maruz kaldığı iş kazalarını mutlaka Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmeleri önem arz etmektedir.
