Almanya Başbakanı Angela Merkel’in cep telefonunun ABD istihbaratı tarafından dinlendiği ortaya çıktı ve bir ABD istihbarat yetkilisi bunu kabul etti ve olayın Merkel’le sınırlı olmadığını söyledi. Olay tepkiyle karşılandı ve hasım bir ülkeye karşı istihbarat yapılacağı, dostlara karşı yapmanın doğru olmadığı söylendi ve bu dinlemenin sebepleri anlaşılmak istendi.
Genelde kanaat istihbaratın dost ülkeye yapılmayacağıdır. Oysa istihbarat hem farklı hem de daha çoktur. Hasım bir ülkeye istihbarat daha güvenli olmalıdır yani istihbaratı yapan kişi ve malzemeler kolayca bulunmamalıdır. Nitekim Merkel’e yapılan istihbarat düşmanlık sayılmamış ama gereksiz ve yakışıksız bulunmuştur. Dost bir ülke böyle bir operasyon nasıl değerlendirilmelidir. Eğer olayı dosta karşı yapılmış sayarsak kendimize karşı güvensiz oldukları anlamına gelir. Dost bir ülke bizimle işbirliğine bile gerek duymadan istihbarat yapıyorsa bize karşı ya olumsuz düşünceleri ya da güvensizliği vardır diye düşünülür.
***
ABD müttefikleri içinde kendisine gerçekte karşıt olanlar için ve bu ülkenin yaptığı operasyonları anlamak için istihbarat yapabilir hatta birbirine karşı stratejileri de olabilir. 1960 darbesinin İngiltere tarafından ABD’nin ülkemizdeki nüfuzunun artmasını engellemek için yaptırıldığını söylüyorum. Türkiye’de solculuk ABD karşıtlığı olarak tarif edilmiş ve Avrupa ülkelerine karşı kapıların açık olması istenmiştir.
İstihbarat çok boyutlu bir sorundur. Siyaset sahnesinde belirleyici olan bütün faktörler istihbaratın görevleri arasındadır. Bu, bu konularda belirleyici olmak anlamına gelmez. Ancak bu konularda aktif güçlerin gizli faaliyetlerini tespite çalışır. Mesela bir ülkenin dış ticaretine ait veriler açıktır ve istihbaratı ilgilendirmez ama bu konu üzerine kurulan operasyonları açığa çıkarmak görevidir. Mesela dünyada yeni aktör sermayedir ve bu gücü daha çok dış ekonomik ilişkilerden sağlarlar. Parasal güç, bugünlerde, askeri güç de dahil olmak üzere birçok etkenin önüne çıkmıştır. Almanya Avrupa’da en güçlü ekonomiye sahip ülkedir ama enerji ile hammadde açısından dışa bağlıdır. Siyaseti bu bağlılığı kontrol ettiği ülkelerle sınırlamaktır.
İstihbarat örgütlerinin yaptığı en önemli şey diğer ülkelerdeki siyasi güç odaklarını kontrol etmektir. Bu amaçla etkin olan düşünceleri yönlendirmek isterler. Yani bir ülkedeki her türlü siyasi akıma yerleşebilirler. Yani liberal ve demokrat bir ülke operasyon yapacağı bir ülkede dinci veya sosyalist olmaktan çekinmez. Mesela Ortadoğu’da etkin bir ideoloji olan BAAS Avrupa’nın kullandığı bir araçtır.
Günümüzde istihbarat sadece hasma karşı yürütülen bir operasyon değildir. Dost ülkelerin hepsinde bu faaliyet yapılır. Birinci sebep karşıt ülkelerin bu ülkede yaptığı operasyonlar ve yeni bir politika uygulamak için uygun siyasi kişilerin iktidara gelmesi amacıyla yaptığı eylemlerdir. Türkiye farklı güçlerin faaliyet yaptığı bir ülkeydi ama biz ülkelere karşı değil ideolojilere karşı mücadele ettik. Bu dış odakların en istediği şeydi ve savunduğumuz ilkelerin en büyük savunucusu rolünde hedeflerine ulaşıyorlardı. Avrupa ile bütünleşmek, ABD’den uzaklaşmak en iyi yol sayıldı. Asıl çözüm güçlü olmaktır ve yapılan propagandalara değil hesaba ve gerçek ilkelerimize yönelmektir. Bu ilkeler yeni de olabilir.
