Kime sorarsanız sorun, Madencilik dünyanın en ağır ve tehlikeli işlerinden birisidir. Zordur madenci olmak, ölümün kol gezdiği dehlizlerde çalışmak. Ekmeğini usanmadan, alın teri ile kömür karasından çıkarır usanmadan madenci. Alın terinin en kutsalı ile kazanır rızkını madenci. Ne bir gün inmem demiştir uğursuz madene, ne de akşama döneceğine emin girmiştir madene.
Maalesef en fazla iş kazası yaşanan sektörlerden birisi de madenlerdir. Her maden kazasında yüreğimiz yanıyor. Ateş düştüğü yeri yakıyor. Şehit madencilerimizin hak sahiplerine iş kazasından dolayı sürekli iş göremezlik geliri (kamuoyundaki adıyla iş kazası maaşı) bağlanırken, kamuoyunda dul-yetim aylığı olarak adlandırılan ölüm aylığı için borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartların sağlanmaması durumunda vefat eden madencilerin hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanmamaktaydı.
İşte Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın bu sorunun çözülmesi talimatıyla yapılan çalışmalar neticesinde TBMM'de kabul edilip geçtiğimiz gün 26.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmi Gazete'de 7421 sayılı Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla sonuçlanmıştır.
7421 Sayılı Kanunun 18. Maddesiyle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa Ek Madde 23. eklenmiştir. Ek Madde 23'e göre;
- Kömür ve linyit madenlerinin yer altı işlerinde meydana gelen iş kazası sonucunda ölen sigortalının; genel sağlık sigortası primi dâhil kendi sigortalılığı nedeniyle prim ve prime ilişkin her türlü borçları terkin edilir ve ölüm tarihinde sigortalıya ilişkin şartlar aranmaksızın hak sahiplerine aylık bağlanır. Bu şekilde bağlanan aylıklara ilişkin primlerin eksik olan kısmı Hazine ve Maliye Bakanlığınca Kuruma ödenecektir. Ayrıca bu fıkra kapsamında ölen sigortalının anne ve babasına gelir ve aylık bağlanmasında, 34'üncü maddenin birinci fıkrasının (d) bendinde belirtilen her türlü kazanç ve irattan elde etmiş olduğu gelirinin asgari ücretin net tutarından daha az olması ve diğer çocuklarından hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartları aranmaksızın gelir ve aylık bağlanır.
- Gelir ve aylıkların hesaplanması ile hak sahiplerine paylaştırılmasında sigortalının ölüm tarihinde yürürlükte olan Kanun hükümleri esas alınacaktır.
- Bu maddenin yürürlük tarihinden önce kömür ve linyit madenlerinin yer altı işlerinde meydana gelen iş kazası sonucu vefat eden sigortalıların hak sahiplerinin bu madde kapsamında yazılı istekte bulunması halinde gelir ve aylıkları, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ay başından başlatılır ve bağlanan gelir ve aylıklar için geriye dönük herhangi bir ödeme yapılmaz.
"Kömür ve linyit madenlerinin yer altı işlerinde meydana gelen iş kazası sonucunda ölen sigortalının eş ve çocuklarından birisi, eşi ve çocuğu yoksa kardeşlerinden birisi olmak üzere toplam bir kişi, ilgili mevzuatta aranan şartlara tabi olmaksızın kamu kurum ve kuruluşlarının sürekli işçi kadrolarında istihdam edilir. İstihdam edilecek kişilerin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca atama teklifi yapılır ve işçi kadrosu bulunmaması halinde atama teklifi yapılması ile birlikte ilgili kurum ve kuruluşta sürekli işçi kadrosu ihdas edilmiş ve bu kadroların boşalması halinde iptal edilmiş sayılır. Bu fıkraya göre istihdam hakkından yararlanacak kişilerin tespiti, bu kişilerde aranacak şartlar ve istihdama ilişkin diğer hususlar ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine ve Maliye Bakanlığınca müştereken tespit edilecektir.
Ölen sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığına hak kazanmak için En az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya 4/ (a) bendi kapsamında (SSK) sigortalı sayılanlar için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekmekteydi.
7421 Sayılı Kanunla yapılan değişiklikle birlikte 5510 sayılı Kanunun 32. maddesi uyarınca; ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanmak için gerekli her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartı kömür ve linyit madenlerinin yer altı işlerinde meydana gelen iş kazası sonucunda ölen sigortalılar için uygulanmayacaktır. Kömür ve linyit madenlerinin yer altı işlerinde meydana gelen iş kazası sonucunda vefat eden sigortalıların hak sahiplerine bir gün bile sigortalı olsalar hem iş kazasından dolayı sürekli iş göremezlik geliri (kamuoyundaki adıyla iş kazası maaşı) ve hem de kamuoyunda dul-yetim aylığı olarak adlandırılan ölüm aylığı için bağlanacaktır. 26.11.2022 tarihinden itibaren yazılı istekte bulunarak başvuru yaparak gelir ve aylık talebinde bulunabilir. Ancak geriye yönelik herhangi bir ödeme alamazlar.
