Dünyanın "kripto varlıklara" dair yöneliminin bir sonucu olan düzenleme Meclis gündemindeydi bir süredir. Geçen günlerde Genel Kuruldan geçti, yasalaştı. Bilindiği üzere gelişen internet tabanlı sistemler aracılığı ile mali konularda "merkezileşmiş" yapılar daha hızlı ve kolay "by-pass" edilebiliyor. Bu da ister istemez, ülkelerin kendilerini ve vatandaşlarını korumak için yeni kontrol ve denetim mekanizmalarını kurmasını gerektiriyor.
Temel amaç
Kripto varlık düzenlemesi uluslararası çatı kuruluşlardaki uygulama ve düzenlemeler incelenerek hazırlandı. Süreç içerisinde kripto varlıkların kullanımının küresel düzeyde yaygınlaşması ve bunun vatandaşın gündeminde olmasının doğurduğu ve doğuracağı sorunları minimize etmek bu yasanın temel amacı.
Fiyat oynaklığı riski
Kripto varlıkların en büyük riski, sebebi net olmayan ve bir biçimde maniple edilebilen alım-satım dengesinden kaynaklı fiyat oynaklığında... Bu dengesizlik veya artış-düşüş ivmesi alışılmıştan biraz farklı. Bu yapısı ile mevcut finansal sistemdeki araçlardan belirgin şekilde farklılaşıyor kripto varlıklar. Ülkemizde de kripto varlık platformlarında hesap açıp alım-satım işlemi yapanların sayısı 10 milyon civarında. Bu sayı oldukça fazla. Bu kimseleri "belirsiz risklerden korumak" için ülkemizde de bu platformların düzenleme altına alınması yerinde bir adım.
Yeni tanımlar mevzuatta
Bizim "kripto" düzenlemesi olarak okuduğumuz mevzuat, aslında meselenin sermaye piyasası araçları kapsamına alınması ve bu bağlamda düzenleme yapılmasına dair. Böylece 6362 sayılı Kanunda değişiklik ve eklemeler yapılıyor. Düzenleme ile "cüzdan", "kripto varlıkların transfer edilebilmesini ve bu varlıkların ya da bu varlıklara ilişkin özel ve açık anahtarların çevrim içi veya çevrim dışı olarak depolanmasını sağlayan yazılım, donanım, sistem ya da uygulamaları" olarak tanımlanırken, "kripto varlık"; "dağıtık defter teknolojisi veya benzer bir teknoloji kullanılarak elektronik olarak oluşturulup saklanabilen, dijital ağlar üzerinden dağıtımı yapılan ve değer veya hak ifade edebilen gayri maddi varlıklar" olarak niteleniyor. Kripto varlık alım satım, ilk satış ya da dağıtım, takas, transfer, bunların gerektirdiği saklama ve belirlenebilecek diğer işlemlerin bir veya daha fazlasının gerçekleştirildiği kuruluşlar ise "platform" olarak tanımlanıyor.
Temel düzenlemeler neler?
Düzenleme ile birçok husus geliyor ancak en önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:
► Kripto varlıkların, Merkezi Kayıt Kuruluşu sistemine dâhil olmadan ihraç edilebilmesinin önü açılıyor bu konuda SPK'ya yetki veriliyor.
► Kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulabilmesi ve faaliyete başlamaları için SPK'dan izin almaları zorunlu tutulmakta.
► Platformlar üzerinden kripto varlıkların alınmasına, satılmasına, takasına, transferine ve saklanmasına ilişkin esaslar netleşiyor.
► Kripto varlık alım satım faaliyetine tıpkı kitle fonlaması gibi özel bir statü sağlanıyor.
► Kripto varlıkların yazılım mimarisi, blokzinciri, defter ve cüzdan konularındaki sisteminin TÜBİTAK tarafından incelenmesi "teknik uygunluğunun" bu kurumca verilmesi zorunlu hale geliyor.
► Müşterilerle kripto varlık hizmet sağlayıcılar arasında sözleşme imzalanması zorunluluğu geliyor ki bu ilerdeki hukuki ihtilafları netleştirme adına çok önemli.
► Platformlar piyasa bozucu nitelikte eylem ve işlemlerin tespit edilmesi ve önlenmesi amacıyla gözetim sistemi kurmakla yükümleniyor.
►Kitle fonlama ve kripto varlık konusundaki şirketlerin "Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği" üyeliği zorunlu oluyor. Böylece bir meslek kuruluşu bünyesinde temsil edilmeleri ve böylelikle sektörle tek bir ortak nokta üzerinden iletişim kurulabilmesi sağlanıyor.
Bu düzenlemeler, bir çerçeve metin. Konuya dair asıl tedbirleri ve kuralları alt metinlerde yani SPK'nın ortaya çıkaracağı metinlerde göreceğiz. Bu anlamda SPK'ya "kripto varlık" alanın düzenleme yetkisi verildiği bu yetkinin niteliği itibarıyla esnek olması da önemli. Zira internetin hızı ile hukukun kanunlaştırma süreçleri arasındaki makas ancak bu yöntemle daralabiliyor...
