Tüm Dünyada olduğu gibi ülkemizde de Koronavirüs istihdamı ve ekonomiyi ciddi anlamda etkileyerek esnek çalışma, uzaktan çalışma, evden çalışma gibi yöntemleri yaygınlaştırmıştır. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte bir çok sektörde uzaktan çalışma uygulaması yapılabilmektedir.
Uzaktan çalışmada çalışanlar, iş görme edimini çoğu zaman evinde yerine getirmektedir.
Esasında 2016 yılında yapılan düzenleme ile İş Kanununda uzaktan çalışmaya ilişkin hükümler getirilmiştir.
İş Kanununda uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisi olarak tanımlanmıştır.
Uzaktan çalışma esasına göre yapılacak iş sözleşmesinde; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer almalıdır.
Uzaktan çalışmada işçiler, esaslı neden olmadıkça salt iş sözleşmesinin niteliğinden ötürü emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz. İşverenler emsal çalışanlar arasında salt uzaktan çalışma sözleşmesinin olmasına dayanarak farklı bir ücret ödemesi yapılamaz. Ya da normal çalışma yapılır iken sonradan uzaktan çalışmaya geçilmesi ile ücretten indirim yapılamaz. Emsal çalışanlar için tanınan yan ödeme, prim, ikramiye, sağlık sigortası gibi sosyal yardım ve haklardan uzaktan çalışma yapan işçilerin de faydalandırılması gerekmektedir. Aksi halde eşit işlem şartına aykırılık nedeni ile işverenin hukuki sorumluluğu ortaya çıkacaktır. Koronavirüs sürecinde uzaktan çalışmaya geçen iş yerlerinde yemek ücretinde kesintiye gidilmemesi gerekmektedir.
İşveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini
sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür. Uzaktan çalışma ilişkisinde de işverenlerin çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği eğitimi vermesi, uzaktan çalışmada dikkat edecekleri hususlara ilişkin sorumluluğu bulunmaktadır. İşverenlerin çalışanlara gerekli bilgilendirme ve eğitimleri vermesi, kullanacağı ekipmanlar,varan, gereç ve cihazlar hakkında detaylı bilgi vermelidir.
Uzaktan çalışmada önemli bir sorun da çalışma sürelerinin takibi ve fazla çalışmaların tespitinde yaşanmaktadır. Özellikle teknolojik alt yapısı yeterli olan iş yerlerinde faaliyetin yürütüldüğü ve çalışılan sürelerin kontrol edilmesi mümkündür. Ancak teknolojik alt yapısı uygun olmayan iş yerlerinde iyi niyet kuralları çerçevesinde güven ilişkisi esas olmakla birlikte, mesai süresinde anlaşmazlıklar olabilecektir.
Uzaktan çalışmanın usul ve esasları, işin niteliği dikkate alınarak hangi işlerde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı, verilerin korunması ve paylaşılmasına
ilişkin işletme kurallarının uygulanması ile diğer hususlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirleneceği hüküm altına alınmıştır.
Ancak buna ilişkin ikincil mevzuat aradan uzun bir süre geçmesine rağmen düzenlenmemiştir. Avrupa Birliği normları esas alınarak uzaktan çalışma, evden çalışma usul ve esasları açıklığa kavuşturulmalıdır.
