Ağustos 1914’te Dünya Savaşı başlamıştı da... Aslında Bab-ı Ali tek başınaydı. Osmanlı dünyada yalnız kalmıştı. Savaş başlamıştı ve bu yangından uzak durmak giderek güçleşiyordu. Aslında Osmanlı için acele edecek bir durum da yoktu. Ülke Balkan Savaşında önemli bozguna uğramış, ata yadigari geniş arazi terk edilmişti. 

Uluslararası siyaset, ittifaklar arası güç kavgasıyla gidiyordu. Sömürgeci İngiltere ve Fransa, ortak tehlike Almanya’ya karşı taktik işbirliğindeydiler. Çarlık Rusyası, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı, bu çatışmada hem araç, hem de hedefti. 

Sömürgecilerin cephe savaşı dışındaki stratejisi, mümkün olan bütün etnik grupların ayaklanması, merkezi hükümeti zayıflatacak iç cepheler açılmasıydı. Bu ayaklanmalar rica ile değil, süngüyle bastırılacaktır. Oyuna getirilen ve oyunda kaybeden etnik grubun 100 yıl sonra yeni senaryolarla ortaya çıkması, tarihle masalın birbirine karıştırılması, modern efsane sektörünün bir çalışmasıdır. Başkasının yeniden yazmaya çalıştığı senaryoya karşı çare, kendi tarihini ve bugününü bilmektir.  

***

Ağustos 1914’te de Balkan, Avrasya ve Ortadoğu haritaları masalara yayılmış, etnik nüfusların nasıl maşa yapılacağına dair keyfi sınır çizimleri yapılıyor, merkezi hükümetlere karşı ayaklanacaklara, ödül olarak devletçikler vadediliyordu. Sömürgeci için ana eksen, Hıristiyan-Müslüman çatışması ve Müslümanların Balkan, Anadolu ve Ortadoğu’da geriletilmesiydi. Balkanlar ve Doğu Akdeniz’de ayrıca çatışma lazımsa, ona da mezhep çatışması gelecekti. 

Yine de Ağustos 1914’te Osmanlı İmparatorluğu hala önemli, hele bugün için çok önemli sınırlara sahipti. Elbette sömürgeciler, Balkanlarda yaptıklarını Ortadoğu’da da sürdürmek ve Türk-Müslüman unsuru siyasetten ve coğrafyadan silmek niyetindeydiler. Ancak Ağustos 1914 sınırları o zaman da dünya ve bölge dengelerini belirleyen sınırlardı. Bab-1 Ali, Ağustos 1914’te mevcut sınırı korumak derdindeydi. 

En önemlisi: 1914 Osmanlı sınırları, petrol sınırlarıdır... Petrolün ele geçirilmesi, o araziye hangi etnik grubun konacağı ve o etnik grubun hangi yabancı ülkenin denetiminde kalacağı, Batının 1914 hesaplarının ortak paydasıydı. Ortadoğu’da o zaman başlayan ve günümüzde süren kurgu budur.

Son 100 yıl Osmanlının yok edilmesiyle başlamış, devamı da petrol coğrafyasının şekillenmesi ve kontrolü kavgasıyla geçmiştir. Bu kavga hala sürmektedir.  

O yüzden 1914 kolay vazgeçilir ve zaman nehrindeki unutuş girdaplarına feda edilir bir köhne hatıra değildir. Kaldı ki, unutuş ve kabulleniş, bir siyasi tercihtir. Unutmayıp kabullenmemek de bir siyasi tercihtir.  

Geri dönüp bakınca, unutuş ve kabullenişin, galiplerin dışarıdan empoze ettiği bir siyaset olduğu anlaşılmaktadır. Toprağın ve nüfusun savaşta kaybedilmiş olmasının yenilgiyi kabullenmek ve mevcut duruma sonsuza dek razı olmak anlamına gelmediğine dair örnekler, günümüz jeopolitiğinde yaşanmaktadır. Statüko ya da mevcut durum denen şey, onu korumak isteyenin çıkarıdır. Kimin çıkarını koruyorsa, o statükonun azimli savunucusu olur.  

Osmanlının 1914 sınırlarını bilmek ve her şeyden kolayca vazgeçmemek gerekiyor. O sınırlar ‘zaten... ‘ kabullenişiyle unutuldu ya da unutturuldu ise hatırlamaya, Misakı Milli’den başlayabiliriz. Keyfi dayatmaların asgari direnci, meşru ve çok sağlam bir hukuki belge olan Misakı Milli’dir.

Zamanı geriye çeviremeyiz, ancak zamanı unutmak da gerekmiyor. Osmanlı 1910 ve Osmanlı 1914, bugünü hala şekillendiriyor. O zaman nereden gelip nereye gittiğimizi, içinde olduğumuz sahneyi ve oyunu daha iyi kavramak gerekiyor. Ortada fedakarlık ve kahramanlıkla dolu onurlu bir tarih var. Sonrası da siyasettir... O sınırlar bundan sonra yeniden belki çizilir ya da çizilmez. Ancak yeni yüzyılın bir faydası varsa, toplumların, kültürlerin ve siyasetlerin artık sınır tanımadan yakın-uzak coğrafyalara ulaşabilmesi, kardeşler, kuzenler, akrabalarla kucaklaşması, hatırlaması ve etki alanları kurabilmesidir. Bu kabiliyete Yumuşak Güç deniyor. 

Gidişatı Marne değiştirdi