Okurumuz Süleyman Memiş “08.07.1968 doğumlu 24.09.2002 tarihinden itibaren isteğe bağlı sigortalılık primi ödeyen ve 2 çocuk sahibi bayan sigortalı olan yakın akrabam için 2 sorum olacak. Birincisi, çocuk borçlanması ya da doğum borçlanması yapılabilir mi? Çocuklar 21 ve 24 yaşlarında. İkincisi ise en yakın ne zaman emekli hakkına sahip olabilir” diyor.
Sosyal güvenlik reformu ile kadınlara sağlanan en önemli sosyal güvenlik haklarından biri de doğum borçlanmasıdır.
Özellikle çalışan kadınların bir bölümünün doğum sonrasında çocuğuna daha fazla zaman ayırmak için çalışmaya ara verdiği bilinen bir gerçektir.
İşte bu durumdaki anneler için doğum sonrasında çalışmadıkları süreleri borçlanabilmeleri sağlanmıştır. Sigortalılar çeşitli iş kanunları (854, 4857, 5953 ve diğer iş kanunları) gereğince kullandıkları ücretsiz doğum ya da analık izin süreleri işyerinden alacakları belgeler, doğum öncesine ve sonrasına ilişkin almış oldukları raporlarla SGK’ya başvurmaları halinde borçlanabilmektedir.
Buna göre; kadın sigortalılar ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladıkları tarihten sonra üç doğum için, doğum tarihinden itibaren geçen en fazla iki yıllık süreleri, bu sürede adlarına prim ödenmemiş olması kaydıyla ve çocuklarının yaşaması şartıyla borçlanabilmektedir.
Doğumdan sonra iki yıldan daha az bir süreyi çalışmadan geçirmiş ise bu çalışılmayan ve sigorta primi yatmayan sürelerin de borçlanması mümkündür.
Sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra ilk doğumunu yapan ve iki yıllık süre dolmadan ve sigortalı olarak tekrar çalışmaya başlamadan ikinci doğumunu yapan kadın sigortalı, ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süre ile ikinci doğum için borçlanabileceği iki yıllık sürenin toplamı kadar geçen süreyi borçlanabilecektir. Yine üçüncü doğum için de aynı süreç geçerli olacaktır.
Tarım sigortalılarından 4/a (SSK) kapsamında çalışması olmayanlar da doğum borçlanması yapabilmektedir. Aynı şekilde daha önce doğum borçlanması hakkından yararlandırılmayan banka sandığına tabi olan kadın sigortalılar da bu çalışması sona erdikten sonra 4/a (SSK), 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalılığına tabi çalışması olanlar SGK’ya müracaat ederek borçlanma yapabileceklerdir.
Torba Kanun ile birlikte 4/b (Bağ-Kur) ve 4/c (Emekli Sandığı) kapsamında sigortalı olan kadınlar doğum borçlanması yapabilecektir.
Birden fazla çocuğu için borçlanma talebinde bulunan sigortalıların hangi çocukları için borçlanma yapacakları kendilerinin tercihlerine bırakılmaktadır. Bu kapsamda özellikle doğum sonrasında çalışıldığı için 2 yıldan kısa süre olan doğumların bulunması halinde sigortalının en fazla borçlanmaya imkan veren doğumları borçlanması mümkündür.
Doğum borçlanması yapılabilmesi için doğumdan önce mutlaka sigortalı çalışmış olma yani, tescil şartının gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Borçlanma statüsü sigortalının borçlanma müracaat tarihindeki talebine göre, müracaat ettiği tarihte herhangi bir çalışması olmayan sigortalıların ise en son sigortalılık statüsü esas alınarak borçlanma statüsü belirlenmektedir.
Gerek Torba kanun düzenlemesi ile gerekse de 2014/32 sayılı SGK genelgesi ile kadın sigortalıların yaşadıkları doğum borçlanması mağduriyetleri kısmen giderilmiş oldu.
Ancak halen sigortalılık öncesi doğumların borçlanması mümkün bulunmamaktadır. Okurumuzun yakınının ilk defa sigortalı başladığı 24.09.2002 tarihinden önceki doğumlar için de bu nedenle borçlanma yapılamayacaktır.
Emeklilik seçenekleri
Bu durumda okurumuzun iki farklı sigorta statüsünden (SSK veya Bağ-Kur) dört farklı emekli olma seçeneği bulunacaktır. Bu seçenekler;
A- 24.09.2002 tarihinde ilk defa sigortalı olması nedeniyle son yedi yıl priminin en az 1260 gününün SSK’lı olması halinde 4/a (SSK) koşullarına göre 58 yaşını ve 7000 prim gün sayısını tamamlaması şartıyla emekli olabilecektir.
B- 58 yaşını tamamlayacağı tarihe kadar 7000 gün prim ödemesi bulunmaması halinde bu kez 25 yıl sigortalılık süresinin tamamlanacağı 24/9/2027 tarihine kadar en az 4500 gün prim ödenmesi halinde de son son yedi yıl priminin en az 1260 gününün SSK’lı olması halinde de 4/a (SSK) koşullarına göre emekli olabilecektir.
C- Son yedi yıl primlerinin fazlasının Bağ-Kur sigortası kapsamında olması halinde 9000 gün prim ödenmesi koşuluyla 58 yaşında 4/b (Bağ-Kur) koşullarına göre emekli olabilecektir.
D- 58 yaşını tamamlayacağı tarihe kadar 9000 gün prim ödemesi bulunmaması halinde bu kez 5400 gün prim ödenmesi koşuluyla 60 yaşında 4/b (Bağ-Kur) koşullarına göre emekli olabilecektir.
Bu vesileyle daha önce SGK yönetimine ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na yaptığım, sigortalılık öncesi doğumların da borçlanabilmesine imkan tanıyacak yasal düzenleme yoluna gidilmesine yönelik çağrımı yinelemek istiyorum. Annelerin bu sesine kulak verilmeli ve sigortalılık öncesi doğumlara da borçlanma hakkı getirilmelidir.
