Bu yazımızda, kadın sigortalılara faydalı olacağını umduğumuz, iş ve sosyal güvenlik konularında bilgi sunacağız.
1- Doğum yapan kadın:
Doğum yapan kadının 6 aya kadar ücretsiz izin kullanma hakkı vardır. 6 ay ücretsiz izin talebinin işverence kabul edilmemesi halinde, bu gerekçeyle işten ayrılan kadın sigortalı (O iş yerinde en az bir yıl çalışması varsa) kıdem tazminatını alabilir.
4857 sayılı yasanın 74. Madde hükmüne göre;
“Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir.
Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. İsteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.”
Görüldüğü üzere, söz konusu madde metninde ‘ücretsiz izin verilir’ hükmü vardır. Bu ifade, işveren açısından işçinin ücretsiz izin talebinin kabul edilmesi zorunluluğuna işaret etmektedir.
Nitekim, Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, doğum sonrası 6 ay ücretsiz izin talebi işverence kabul edilmemesi üzerine istifa eden kadın işçiye kıdem tazminatının ödenmesi gerektiği, yönünde karar vermiştir. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 16.4.2012 tarih ve E.2010/5907, K.2012/13018 sayılı Karar.)
2- Stajyer kadın:
Sigortalılığı stajyer olarak çalışması nedeniyle kısa vadeli sigorta kollarına tabi olarak tescil edilmiş kadın sigortalılar daha sonra doğum borçlanması yapma hakkı elde etmektedirler. Ayrıca ileride sigortalı bir işe girmeleri halinde sigorta başlangıç tarihleri doğum borçlanması yaptıkları süreler kadar geriye doğru çekilerek tespit edilmektedir.
Örnek; 3.4.1996 tarihinde stajyer olarak çalışması nedeniyle sigortalılığı tescil edilmiş ve adına kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olan kadın sigortalı 12.12. 1997 tarihinde yapmış olduğu doğum nedeniyle 5510 sayılı kanunun 4. maddesinin 1. Fıkrasının (a) bendi statüsünde borçlanma yapabilecektir. Bu sigortalının 18.1.2000 tarihinde de ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak bir işe girdiği varsayıldığında sigortalılık süresi başlangıcı 18.1.2000 tarihinden geriye doğru borçlandığı süre kadar gidilerek tespit edilecektir.
3- Evde çalışan kadın:
Evde imal ettikleri ürünleri işyeri açmaksızın satan kadınlar daha az sigorta primi ödeyerek emekli olabilir.
Kimler yararlanabilir?
5510 sayılı Kanunun geçici 16. maddesinin üçüncü fıkrasında 1.10.2008 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan düzenlemeyle 193 sayılı Kanunun 9. maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi ile evlerde kullanılan dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü ve benzeri makine ve aletler hariç olmak üzere, muharrik kuvvet kullanmamak ve dışarıdan işçi almamak şartıyla; oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, kırpıntı deriden üretilen mamuller, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip ve urganları, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri işyeri açmaksızın satanlardan bu ürünleri, pazar takibi suretiyle satılması ile ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olanların düzenledikleri hariç olmak üzere; düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kurum ve kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde satanlardan herhangi bir işverene tabi olmaksızın sürekli ve kazanç getirici nitelikte yaptıklarını vergi dairelerinden alacakları yazılar ile tespit ettiren kadın isteğe bağlı sigortalılar, primlerini daha az ödeyeceklerdir.
Ne kadar az ödeyecekler?
2016 yılı aylık brüt asgari ücret: 1.647 TL. Günlük 54.90 TL
Evde üretim yapan kadın sigortalının 2016 yılında ödeyeceği aylık prim
54.90TL x 23 gün x yüzde 32: 404.06 TL
Anlaşılacağı üzere, evde üretim yapan kadın sigortalılar 2016 yılında her ay 23 gün üzerinden prim ödeyerek, her ay 30 gün prim ödemiş gibi sigortalı hizmet kazanacaklardır. Takip eden yıllarda 23 güne her yıl 1 gün ilave edilerek aylık prim hesaplanacaktır. Buna göre, evde üretim yapan kadın sigortalıların 2016 yılından 2022 yılı sonuna kadar daha az prim ödeme avantajları olacaktır.
