İşçi ve işveren ikramiye ihtilafı

İkramiye, çalışanın işyerine katkıları nedeniyle işverenin memnuniyetini ifade etmek üzere bir defada veya dönemsel olarak belli zaman dilimlerinde ya da  doğum, evlenme gibi sebeplere bağlı olarak yapılan ücret eki niteliğinde ödemedir.

İşçinin ikramiyeye hak kazanması için işyerinde ikramiye ödenmesini gerektiren dönemin sonuna kadar çalışmış olması gerekmez. İşyerinde çalışılan süreyle sınırlı olmak üzere işçinin ikramiye talep hakkı vardır.

İş hayatında sık rastlanan sorunlardan biri de, ikramiyelerin tek taraflı olarak işverence ortadan kaldırılmasının ya da azaltılmasının mümkün olup olmadığıdır.

Denilebilir ki, bu sorunun cevabı basit; iş sözleşmesinde işçiye ikramiye ödeneceğine ilişkin bir hüküm varsa, işveren işçinin onayını almadan, tek  taraflı olarak ikramiye ödemesini kaldıramaz ya da miktarını azaltma yoluna gidemez.

Peki, iş sözleşmesinde ikramiye ile ilgili bir hüküm yoksa ne olacak?

Bu durumda, işveren tek taraflı olarak, ikramiye uygulamasına son verme ya da ikramiye miktarında eksiltmeye gitme hakkına sahip midir?

Bu sorunun cevabı, işyerinde ikramiye uygulamasının 'işyeri koşulu' haline gelip gelmediğine göre değişmektedir.

Şöyle ki; işyerinde ikramiye uygulaması işyeri koşulu haline gelmişse, işveren işçinin onayını almadan ikramiyeleri kaldırma ya da azaltma hakkına haiz değildir.

Bu noktada haklı olarak bu soru da akla gelebilir; iş sözleşmesinde yer almayan ikramiye uygulaması hangi durumda, işyeri koşulu haline dönüşür?

Yargıtay, öteden beri işyerinde uygulanmakta olan ikramiyenin işyeri koşulu haline geldiğini kabul etmektedir. Yargıtay’a göre;

"İkramiye bireysel ya da toplu iş sözleşmeleri ile kararlaştırılabilir.  İş sözleşmesinde kararlaştırılmamış olsa dahi, işverence tek taraflı olarak  düzenli şekilde yapılan ikramiye ödemesinin işyeri koşulu olduğu kabul edilmelidir."

Peki, işyeri koşulu haline dönüşen ikramiye uygulamasını kaldırmak veya değiştirmek işveren nasıl bir yol izleyecek?

İşyeri koşulu haline dönüşen ikramiye uygulamasında işçi aleyhine değişiklik yapmak isteyen işveren, bu  durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz.

Son olarak,dönemsel ödeme niteliğinde olan ikramiye için  beş yıllık zamanaşımı süresinin söz konusu olduğunu belirtelim.

Kaynak:

- Y.7.HD.  25.05.2015 gün, 2015/13084 E, 2015/9808 K.

4857 Sayılı İş Kanunu Madde 22

6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 147