İş Kanunu yaygın bir esnek çalışma rejimine sahip değildir. Esas olan tam zamanlı çalışılmasıdır.
Ancak kısmen de olsa esnek çalışmanın karşımıza çıktığı düzenlemeler İş Kanunu'nda yer almaktadır.
Çalışma Süreleri
Çalışma süreleri İş Kanunu kapsamında haftada 45 saat olarak belirlenmiştir. İşyeri uygulamaları saklı kalmak kaydıyla çalışma süreleri tespit edilirken ara dinlenme süreleri hariç fiili çalışma süresi esas alınmalıdır.
Ara Dinlenmesi
Ara dinlenmesi süreleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir;
Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika,
Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,
İş sözleşmesi ve çalışma koşullarını belirleyen yazılı belgelerde aksine hüküm yoksa haftanın iş günlerine eşit olarak dağıtıldığı kabul edilmektedir.
Altıncı günündeki çalışmayı takip eden yedinci gün mutlaka hafta tatili olarak kullandırılmalıdır.
İş Kanunu'nda işgünü kavramı altı gün üzerinden hesaplanmakta olup, iş sözleşmesinde aksine hüküm yoksa çalışma süresi esas itibariyle 6 gün ve günde 7,5 saat olmak üzere haftalık 45 saattir.
Ancak taraflar yazılı olarak hüküm atlına almak kaydıyla 45 saati haftanın diğer iş günlerine günde 11 saati aşmamak kaydıyla farklı şekillerde dağıtılabilmektedir. Ara dinlenmesi ve fiili çalışma süresi toplamı günde 12 saati aşamayacaktır. İşçi günün 12 saatlik kısmında dinlenebilmelidir.
Gece Çalışması
Diğer yandan gece çalışması saat 20:00 ile 06:00 arası sürede geçen çalışma süresi olarak tanımlanmıştır. Gece çalışması ise günde 7,5 saati aşamayacaktır. Ancak, turizm, özel güvenlik, sağlık hizmeti ve 30/5/2013 tarihli ve 6491 sayılı Türk Petrol Kanunu uyarınca petrol araştırma, arama ve sondaj faaliyetleri kapsamında yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla yedi buçuk saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.
Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saat olarak belirlenmiştir.
Aynı zamanda niteliğine göre Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik ile de bazı özel çalışma şartları için özel çalışma saatleri düzenlenmiştir.
Çalışma Sürelerinin Haftanın İş Günlerine Dağıtılması
İş sözleşmesi, personel yönetmeliği gibi çalışma koşullarını belirleyen yazılı metinlerde yer almak kaydıyla iş sözleşmesinin tarafları çalışma süresini haftanın iş günlerine dağıtabilirler.
Örneğin; Pazartesi gününden Perşembe gününe 11 saat, Cuma günü 1 saat, cumartesi ve Pazar günü çalışılmayan bir model İş Kanununa uygun olacaktır.
Denkleştirme Çalışması
Denkleştirme uygulaması iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresinin, normal haftalık çalışma süresine denk getirilmesi yoluyla yapılan çalışma şeklini ifade etmektedir.
Örneğin, 8 haftalık bir dönemde bir hafta 60 saat bir hafta 30 saat çalışılması şeklinde düzenlenen bir çalışma modelinde çalışana fazla mesai ücreti ödenmesine gerek olmayacaktır.
