Türkiye ile ABD’nin terör örgütü DAEŞ’e (IŞİD) karşı ortaklığında gelinen yeni aşamayı Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç önceki gün açıkladı.
Arınç, “Niteliğini tam olarak ifade etmeyeceğim ama bir uzlaşma sağlanmıştır. Bundan sonra yapılabilecek müşterek harekatlar konusunda fikir birliğine, eylem birliğine varılmıştır. Bununla ilgili bir Bakanlar Kurulu kararı imzaya açılmıştır” dedi.
Bu uzlaşmanın arka planı ve içeriğine dair söyleyebileceklerimiz epeyce olgunlaştı:
Önce arka plan:
Uzlaşmanın altyapısı 7-8 Temmuz tarihlerinde ABD Başkanı Barack Obama’nın DAEŞ’e karşı küresel koalisyon için özel temsilcisi emekli general John Allen’in başkanlığındaki ABD heyetinin Ankara’da yaptığı çalışmalarda oluşturuldu.
- ABD heyeti hava operasyonları için İncirlik’i kullanmak ve Türkiye’nin de bu operasyona katılmasını istedi.
- Türkiye de operasyona ‘vurucu güç’ olarak katılmayacağını; ancak ABD uçaklarına izin vermeye karşılık Suriye içinde uçuşa yasak ve güvenli bölge oluşturulmasını; PYD’nin Kuzey Suriye’de etnik temizlik yaparak alan hakimiyeti sağlamasının önlenmesini şart koştu.
Uzlaşmayı ve ne anlama geldiğini yine soru-cevaplarla açıklayalım:
- ABD İncirlik’i nasıl kullanacak, ne kazanacak?
- ABD uçakları İncirlik’i DAEŞ’e karşı hava operasyonlarında kullanabilecek.
- Böylece hem hızlı müdahale hem de tasarruf etmiş olacak. Zira ABD halen Körfez’den ve Akdeniz’deki gemilerinden kalkan uçaklarıyla IŞİD’e hava operasyonu yapıyor. Bu da İncirlik’e göre en az 4 kat daha fazla süre ve maliyet demek.
- Silahlı insansız hava araçları da bu amaçla kullanılabilecek.
- ABD Kobani’de olduğu gibi yine PYD’ye alan kazandırmak için İncirlik’i kullanamaz mı?
Bu konu da konuşuldu. ABD, Türkiye’nin PYD ile ilgili hassasiyetlerini de dikkate alacak. PYD veya ılımlı muhalifler arasında ayırım yapmadan, hangi yönde olursa olsun DAEŞ’in saldırılarına müdahale edecek.
- Bu nasıl kontrol edilecek?
İncirlik’teki komuta merkezinde Türk subaylar da bulunacak.
- İncirlik’ten Türk savaş uçağı kalkacak mı?
Evet ama sadece güvenlik amaçlı. Türk savaş uçakları Suriye içinde bir bombalama operasyonuna katılmayacak. Türkiye lojistik destek sağlayacak. Türkiye ayrıca, uzun menzilli top atışlarıyla sınır ötesinde bir hattı güvenliğe alma kararı almıştı. Gerek duyulursa bu tedbir uygulanacak.
- Türkiye ne kazanacak?
- Türkiye, hem Esad rejimi ve DAEŞ terörüne, hem de PYD’nin etnik temizlikle bölgeyi ele geçirme girişimine karşı ılımlı muhaliflerin küresel koalisyonun hava korumasına alınmasını sağlayacak.
- Nusaybin karşısındaki Cezire ve Suruç karşısında Kobani kantonları, aradaki Tel Abyad bölgesinin ABD’nin hava desteğiyle DAEŞ’tan kurtarılmasıyla PYD tarafından birleştirilmişti. Ancak uzlaşmaya göre Kobani ile batıdaki Afrin kantonu arasındaki ılımlı muhaliflerle DAEŞ’in çatıştığı Cerablus bölgesi ‘kapanmayacak’... Bu bölgede DAEŞ vurularak bölgeyi ılımlı muhaliflerin kontrol etmesi sağlanacak.
- Başta ÖSO’ya bağlı gruplar olmak üzere Esad karşıtı ılımlı muhaliflerin önemli ölçüde toparlanması, güçlenmesi sağlanacak.
- DAEŞ’le mücadele edemeyen küçük grupların DAEŞ’e katılması önlenecek, katılanların da ayrılmasına kapı aralanacak.
- DAEŞ ve Esad teröründen kaçarak Türkiye’ye sığınanlar için ılımlı muhaliflerin kontrolünde güvenli bölge oluşturulmuş olacak.
- Daha ileri bir adım planlandı mı?
Bir sonraki aşama da DAEŞ’in lider kadrosu, komuta merkezleri ve başta Esad yönetimi ile olmak üzere mali kaynaklarına yönelik olacak.
Esad-DAEŞ petrol ticareti
Esad rejimi, petrol bölgesi Rakka civarında DAEŞ’le komşu.
Komşu diyorum, zira bir komşuluk ilişkileri var. Esad rejimi DAEŞ’ten ‘ılımlı muhalif gruplarla savaşması’ karşılığında petrol satın alıyor!
Esad rejimi muhalif gruplarla çatıştığı Cerablus’a yakın bölgelerden çekiliyor, muhalifleri havadan ve uzun menzilli toplarla vuruyor, DAEŞ de karadan girerek alan kazanıyor... Yani bir ‘ben çekiliyorum, hava desteği vereyim, sen gir’ diyor.
Cerablus bölgesinin Türkiye sınırı 70-80 km civarında. Suriye içlerinde Idlib’e kadar da 35-40 kilometre derinliği olan bir bölge.
İşte Türkiye’nin ABD uçaklarının DAEŞ’e yönelik hava operasyonları için İncirlik’i açma kararında bu
bölge etkili oldu.
