Ekim 1914, büyük bir dönüm noktasıdır. Bu ay, Osmanlı savaşa itilmiş olacaktı. Ancak Ekim, sadece bir sürecin sonuç tarihiydi. O ana dek olanlara adım adım baktığımızda, yolun çizilmiş olduğunu görürüz.   

5 Ekim’de yine Avusturya Sefiri ‘Hem Almanya hem de Avusturya hükümetlerinin ortak görüşünü’ Bab-ı Ali’ye bildirdi: Osmanlı donanmasının, yani Alman gemilerinin Karadeniz kıyısındaki Rusya mevzilerine saldırması zamanı gelmişti.  

Zaten o zamana dek Osmanlı-Rusya ittifak ihtimali, İngiltere ve Fransa tarafından durdurulmuştu. Etki gücü, Almanya’ya yöneliyordu. Rus telgraflarına göre 11 Ekim’de İstanbul’daki Alman sefaretine Enver ve Talat Paşalar geldi ve Almanya’dan alınacak yardım konuşuldu. Rus ve İngiliz sefirleri bu görüşmenin ayrıntılarını merkeze bildirdiler: Almanya’dan bir milyon sterlin alınmıştı. Dört milyon daha alındığında Osmanlı savaşa katılacaktı. Dört milyon sterlinin 21 Ekim’de verilmesi bekleniyordu. 

22 Ekim’den başlayarak Enver Paşa’nın hem Karadeniz’de Rusya’ya saldırmak hem de Mısır’ı işgal planları yaptığı yolunda bilgiler var. Bu konuda Enver Paşa’nın ‘Rusya’ya ansızın saldırıp, sonra savaş ilanını’ düşündüğü bildiriliyor. Enver Paşa’nın bu niyetleri konusunda başkalarıyla istişare edip etmediğini farklı kaynaklarla teyit gerekiyor.  

Ancak 27 Ekim’de İngiliz Sefiri Mallet, Enver Paşa’nın Avusturya Sefiri Pallavicini ile görüşmesini Londra’ya bildirir: Enver tek başına da olsa savaşa girilmesi kararındadır. Donanma Karadeniz’e çıkacaktır ve Enver, istese Rusya’ya saldırı için Alman Amiral Souchon ile plan yapabileceğini Avusturya sefirine söylemiştir. İngiliz Sefiri, Goeben ve Breslau dahil 11-12 gemilik Osmanlı donanmasının Karadeniz’e o gün açıldığını ve ne olacağının bilinmediğini de yazar.  

Gerçekte, Amiral Souchon haftalardır ‘tatbikat’ için Karadeniz’e çıkmak istemekteydi. Çıkış izni o zamana dek Bab-ı Ali tarafından verilmemişti. Gemilere Karadeniz’e çıkış izninin sonra kim tarafından ve nasıl verildiği, tartışmalıdır. Ancak Alman amiral, İstanbul’a değil, Berlin’e bağlıydı.  

Alman Souchon’un emriyle donanma 28 Ekim’de Karadeniz’de Rus donanmasına ve Novorosisk, Odesa, Teodosia limanlarına saldırdı. Goeben ve Breslau, bir mayın tarama gemisi, 14 küçük nakliye teknesi batırmış, kıyıda 50 yakıt tankı vurmuşlardı. Bakınca, ne savaş dengesini değiştirecek, ne de Rusya’ya hasar verecek bir saldırıydı. Zaten saldırının Rusya’ya zarar vermesi değil, Osmanlıyı savaşa sokması hedeflenmişti.  

Karadeniz bombardımanının haberi 29 Ekim’de İstanbul’a ulaştı.  

Rus Sefiri Giers, o durumda bile St Petersburg’a ‘Bab-ı Ali’ye tercih verelim, ya bize savaş ilan etsin ya da bütün Alman subayları ülkeden çıkartsın’ diyor ve bu görüşü İngiliz ve Fransız müttefik sefirlerinin de desteklediğini öne sürüyordu.  

Sadrazam Sait Halim Paşa, Rus sefire olaydan derin üzüntü bildirmiş ve saldırının Bab-ı Ali bilgisi dışında yapıldığını söyler. Hatta doğrudan Rus Hükümetine, St Petersburg’a mesaj vermek ister.  

Rus Dışişleri Bakanı ise Sefir Giers’e ‘Elçiliği İtalyan sefirine bırak ve derhal İstanbul’dan ayrıl’ der. 

İlginç biçimde, Karadeniz bombardımanından sonra bile Rusya ile Bab-ı Ali arasında temas yapılmış ve Osmanlının tarafsız kalması ve Rusya ile anlaşılması yolları konuşulmuştur. Süreç her ne kadar kontrol dışı ilerlemiş olsa da, bu ayrıntıları da bilmek gerekiyor.

Bu arada, Temmuz 1919’da