Güvencesiz işçiye ‘Özel Koruma’

Dün, son yılların en fazla tartışma konusu olan konularından birisi olan geçici iş ilişkisine ilişkin yasal değişiklik resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi. 

 Esasen kapsama giren işçilerin tamamının güvencesiz ve yasal haklarını kullanamayan çalışanlar olduğunu düşündüğümüzde, ‘Güvenceli esneklik’ uygulamasının önemli bir boşluğu dolduracağı görülmektedir. Güvenceli esneklikle ilgili düzenlemelere bir takım eleştiriler olmakla birlikte, başta tarım işçileri, mevsimlik çalışanlar, ev çalışanları, geçici işçiler gibi birçok çalışan grubu bu düzenleme ile yasal güvenceye kavuşturulmuştur.

Bu anlamda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanımız sayın Süleyman Soylu ve ekibinin yasanın çıkmasında büyük emekleri var.

Türkiye İş Kurumu tarafından izin verilen özel istihdam bürolarınca yapılacak geçici iş ilişkisi, geçici işçi ile iş sözleşmesi ve geçici işçi çalıştıran işveren ile geçişi işçi sağlama sözleşmesi yapılması suretiyle kurulabilecek.

İki türlü geçici iş ilişkisi düzenlenmektedir. Bunlar;

1.Özel istihdam bürosu aracılığı ile geçici iş ilişkisi kurulması,

2.Holding bünyesi içerisinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı bir başka bir işyerinde geçici iş ilişkisi kurulmasıdır.

Geçici iş ilişkisinde işveren, özel istihdam bürosudur.

Özel istihdam bürosu aracılığıyla yapılacak geçici iş ilişkisinde işçi- işveren (iş sözleşmesi) ve işveren-geçici işçi çalıştıran işveren (geçici işçi sağlama sözleşmesi) olmak üzere iki ayrı ilişki bulunmaktadır.

Holding bünyesi içerisinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı bir başka bir işyerinde geçici iş ilişkisi kurulmasında işçi, işveren ve geçici iş ilişkisi kuran işveren olmak üzere üçlü bir yapı bulunmaktadır. Gerçek ve tüzel kişilerin iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti yürütebilmesini teminen İŞKUR’dan alacağı özel istihdam bürosu izni için yerine getirmesi gereken şartlar ve ibraz edilmesi gereken belgeler bulunmaktadır. Bu şartları yerine getirilmesi ve belgelerin doğru şekilde ibraz edilmesi halinde verilecek aracılık yetkisi üçer yıllık olup yenilenebilecektir. Özel İstihdam büroları kamu kurum ve kuruluşlarının kadro ve pozisyonları için aracılık faaliyeti yapamaz, geçici iş ilişkisi kurulamaz.

Geçici işçi çalıştıran işveren, iş sözleşmesi feshedilen işçisini fesih tarihinden itibaren altı ay geçmeden geçici iş ilişkisi kapsamında çalıştıramaz.

İşletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde sebebiyle geçici iş ilişkisi ile çalıştırılan işçi sayısı, işyerlerinde çalıştırılan işçi sayısının dörtte birini geçemez. Ancak 10 ve daha az işçi çalıştıran işyerlerinde beş işçiye kadar geçici iş ilişkisi kurulabilir. İşçi sayısının tespitinde kısmi süreli çalışanların çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Geçici işçi sağlama sözleşmesi ile çalışan işçi, engelli işçi çalıştırma yükümlülüğü hesabında işçi sayısına dâhil edilmez.

İşletmenin ortalama mal ve hizmet üretim kapasitesinin geçici iş ilişkisi kurulmasını gerektirecek ölçüde ve öngörülemeyen şekilde artması halinde kurulan geçici iş ilişkisinde, geçici işçi çalıştıran işveren işyerinde bir ayın üzerinde çalışan geçici işçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini çalıştığı süre boyunca her ay kontrol etmekle, özel istihdam bürosu ise ücretin ödendiğini gösteren belgeleri aylık olarak geçici işçi çalıştıran işverene ibraz etmekle yükümlüdür. Geçici işçi çalıştıran işveren, ödenmeyen ücretler mevcut ise bunlar ödenene kadar özel istihdam bürosunun alacağını ödemeyerek, özel istihdam bürosunun alacağından mahsup etmek kaydıyla geçici işçilerin en çok üç aya kadar olan ücretlerini doğrudan işçilerin banka hesabına yatırır. Ücreti ödenmeyen işçiler ve ödenmeyen ücret tutarları geçici işçi çalıştıran işveren tarafından Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirilir. Aracılık faaliyeti gerçekleştirilirken dikkat etmesi gereken durumlar, özel istihdam bürolarınca verilecek teminata ilişkin hususlar ile özel istihdam bürosunun aracılık faaliyetinin iptal edilmesi ve geçici iş ilişkisi kurma yetkisinin iptal edilmesi hallerinde alınan teminat, öncelikli olarak işçi alacakları ile vergi dairesi ve Sosyal Güvenlik Kurumunun özel istihdam bürosundan olan alacakları ödendikten sonra İŞKUR’a gelir kaydedilecektir.