Ünlü isimlerin kilo vermede kullandığı yöntem olarak gösterilen düşük glisemik indeks diyeti herkes için uygun değil. Diyabet hastalarının uyguladığı bu diyetin amacı kilo verdirmek değil kan şekerini kontrol etmek.
Glisemik indeks diyeti, kan şekeri düzeyinizdeki ani çıkışları önlemek amacıyla tükettiğiniz yiyecek ya da içeceklerin ayarlanmasına dayanır. Kan şekerinin normal sınırlarda tutulmasının zayıflamada etkili olacağı fikri öne sürülür. Aslında glisemik indeks diyeti diyabet hastalığında kan şekeri düzenlenmesi için kullanılır. Bu diyet, karbonhidrat içeren besinlerin kan şekeri seviyesini yükseltme yeteneğine göre glisemik indeks gruplarına ayrılması esasına dayanır. Amacı kilo verdirmek de değildir. Düşük glisemik indeks olarak da adlandırılan glisemik indeks diyetinin savunucularına göre yüksek kan şekeri düzeyi diyabet, obezite ve kalp hastalıkları gibi bir çok sağlık problemine neden olur. Glisemik indeks değerlerine göre düzenlenen bir diyetin zayıflama sağlayacağı ve kronik hastalık riskine karşı koruyacağı düşünülmektedir. Fakat bu diyetin tıp dünyasında zayıflattığınza dair bilimsel kanıtlar yetersiz ve çelişkilidir.
Kan şekeri neden önemli
Şeker vücut kaslarının ve diğer dokuların çalışması için gereken enerji kaynağıdır. Besinlerdeki karbonhidratlar ve karaciğerde glikojen olarak depolanan olmak üzere iki farkı kaynaktan sağlanır. İnsulin adlı hormon kan şekeri yüksek olduğunda kandaki şeker oranını düşürür. Glukagon ise kan şekeri düşük olduğu zaman depolanan glikojenin glikoza dönüşmesini sağlayarak kandaki şeker oranını yükseltir. Böylece kan şekeri kontrolü sağlanır. Besinlerin glisemik yani kan şekerini yükseltme yetenekleri değerleri:
- 70 ve üzeri yüksek glisemik indeks: Beyaz pirinç, esmer pirinç, beyaz ekmek, pişmiş patates, kabuklu haşlanmış patates, karpuz
- 56-69 orta glisemik indeks: Mısır, muz, çiğ ananas, kuru üzüm ve çoğu dondurma çeşitleri
- 55 ve altı düşük glisemik indeks: Çiğ havuç, fıstık, çiğ elma, üzüm, bezelye, barbunya, mercimek
Yüksek glisemik indekse sahip yiyecek ve içecekler hızlı sindirilip kan şekerinde ani yükselmeye neden olur böylece salgılanan yüksek insulin ile hızla düşer ve kan şekeri dengesizlikleri oluşmaya başlar. Zıt olarak, düşük glisemik indekse sahip besinler ise kan şekerini yavaş ve düzenli olarak yükseltir. Yavaş sindirildiklerinden dolayı sindirim sisteminde daha uzun süre kalırlar bu da iştah kontrolü sağlar ve açlık nöbetlerinin oluşumunu engelleyerek ağırlık kontrolüne yardımcı olur. Dengeli kan şekeri insulin rezistansı oluşma riskini de azaltır.
- Zayıflamada iddia: Glisemik indeks diyeti karbonhidrat ya da kalori kısıtlamadan ağırlık kaybı sağlar. Düşük glisemik indeksli besinler uzun süre tok kalmanızı sağlar ve kan şekerinizi dengeler.
- Gerçek: Bazı araştırmalar yüksek glisemik indeks ya da düşük glisemik indekse sahip besinlerin açlık duygusuna etkisinin çok az olduğunu belirtirken diğer çalışmalar ise, glisemik indeks diyetinin daha etkili ağırlık kaybı sağladığını desteklemektedir.
