Dün 24 Temmuz Gazeteciler ve Basın Bayramını kutladık. Ben de bir kez daha meslektaşlarımın Gazeteciler ve Basın Bayramını en içten dileklerimle kutluyorum. Bu vesileyle bugün gazetecilerin kıdem ve ihbar tazminatına ilişkin detayları yazıyorum.
Gazeteciler, çalışma hüküm ve koşullarını düzenleyen 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun'a ("Basın İş Kanunu") tabidir.
Gazete, internet haber siteleri, internet haber siteleri ve mevkutelerle haber ve fotoğraf ajanslarında her türlü fikir ve sanat işlerinde çalışan ve İş Kanunundaki "işçi" tarifinin kapsamı dışında kalan kimseler ile bunların işverenlerinin hakları, kısaca Basın İş Kanunu olarak adlandırılan 5953 Sayılı Kanunla düzenlenmiştir.
Gazetecilik mesleğinde en az beş yıl çalışmış olan Basın İş Kanunu'na tabi çalışan gazetecilere kıdem hakkı tanınır. Gazetecinin kıdem tazminatına esas kıdemi, mesleğe ilk giriş tarihinden itibaren hesaplanır.
Mesleki kıdemi 5 yıldan az olan gazetecilerin kıdem tazminatı hakkı yoktur. Farklı işyerlerinde toplam çalışmış olması gazetecinin kıdem tazminatı alması için yeterlidir.
Kıdem tazminatını alan gazetecinin kıdemi yeni işine başladığı tarihten itibaren hesaplanır. Ancak, iş sözleşmesinde aksi üzerine bir anlaşma varsa dikkate alınacak olan sözleşmede anlaşılan şekli geçerli olacaktır.
İşverenin maddi imkânsızlık sebebiyle gazetecinin tazminatını bir defada ödeyememesi halinde, tediye en çok dört taksitte yapılır ve bu taksitlerin tamamının süresi bir yılı geçemez. Ancak, bu bölünme o iş yerinin mali vergisini tahakkuk ettiren maliye şubesinin, müessesenin zarar etmekte olduğu kararı üzerine yapılabilir.
Kıdem Tazminatı Koşulları
Basın İş Kanunu çerçevesinde kıdem tazminatına hak kazanma koşulları;
- Basın İş Kanunu'na tabi bir hizmet akdiyle çalışma söz konusu olmalı,
- Hizmet akdinin kıdeme hak kazandıracak şekillerde sona ermesi,
- Gazetecinin ölümü,
- Beş yıllık çalışma koşulu oluşmalıdır.
İşverence hizmet akdinin feshi halinde gazeteci kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Yine gazetenin karakterinin/içeriğinin ve çehresinin gazeteci için şeref veya şöhretini veya umumiyetle manevi menfaatlerini ihlal edici bir vaziyet ihdas edecek şekilde bariz bir değişiklik vukuu halinde, gazeteci ihbar mühletini beklemeden akdi feshedebilir ve bu durumda tazminata hak kazanır. Gazetecinin ölümü halinde de kıdem tazminatına hak kazanılır.
Gazetecinin İhbar Tazminatı
İş sözleşmesi aralıksız olarak en az 5 yıl sürmüş gazetecinin işine son verilmesi yapılacak yazılı ihbardan itibaren 3 ay sonra geçerli olur. 5 seneden az hizmeti olanlar için bu ihbar süresi 1 aydır.
Gazeteci en az bir ay evvel işverene yazılı ihbarda bulunmak suretiyle iş akdini her zaman feshedebilir.
Kanunda yer verilen ihbar süreleri tarafların anlaşması ile sözleşmelerle arttırılabilir.
İşveren ve gazeteci arasında belirli süreli sözleşme varsa sözleşme süresinin sonunda iş akdi sonlanır, ihbar süresi beklenmez.
Gazetecinin uğradığı hastalık sebebiyle iş akdi işveren tarafından feshedilemez. Ancak, bu hastalığın altı aydan fazla uzaması halinde tazminat verilmek suretiyle iş akdi fesih edilebilir. Fakat 1 yıl içinde iyileşmesi halinde gazeteci müracaat ederse eski işine dönme hakkına sahiptir.
İhbar süresinin son günü olan tarih tazminata esas tutulur ve yıllık izinden sayılmaz.
İtibara Zarar Verme
Gazetecinin görevini icra ederken bilerek veya ağır bir ihmal sonucu yayının itibarına ve şöhretine zarar verecek davranışta bulunması halinde işveren iş sözleşmesini ihbar süresini beklemeden derhal feshedebilir.
İşveren tarafından gazetecinin yayının itibarına ve şöhretine zarar verecek bir davranışa yönlendirilmesi ve gazetecinin işverenin bu talebini yerine getirmemesi durumunda işveren iş sözleşmesini ihbar tazminatsız derhal feshedemez.
İhbarsız derhal fesih hakkı belirli süreli sözleşme ile çalışılan iş ilişkilerinde sözleşme süresinin bitimi beklenmeden yapılabilir.
