- ABD F-35 projesinden Türkiye’yi çıkarabilir mi?
Mümkün görünmüyor. Çünkü Türkiye F-35 uçaklarının sadece müşterisi değil projenin 9 geliştirici ortağından biri ve ortaklar ortak bir karar almadıkça bir başkasını projeden çıkaramaz.
- Uçakların Türkiye’ye teslim edilmemesi mümkün mü?
Proje anlaşmasına göre üyeler arasındaki anlaşmazlıklarda hiçbir mahkeme yetkili değil. Anlaşmazlıkların ortaklar arasında uzlaşmayla çözülmesi zorunlu tutulmuş. Ancak öte yandan bir başka maddede üye ülkelerin ulusal güvenliği gerekçe gösterilerek bazı kısıtlamaların getirilebileceği de öngörülmüş. Burada bir çelişki, bir gri alan var. ABD Kongresi burayı zorluyor. Ancak bu durumda ambargo uygulanacak ülke ortaklardan biri ise bu anlaşmazlığın çözümü de üye ülkelerin uzlaşması ile olmak zorunda. Bu nedenle Türkiye’nin F-35 projesinden çıkartılması ya da uçakların teslim edilmemesi mümkün görünmüyor.
- Ortaklar Türkiye’ye karşı uzlaşabilir mi?
Türkiye F-35 projesinin 9 üye ülkesinin oluşturduğu yönetim kurulunda. Üyelerin oy hakkı satın alacakları uçak sayısına göre değil, eşit. Yani 2 bin 500 uçak alacak olan ABD’nin de bir oyu var, 100 uçak almayı planlayan Türkiye’nin de…
Bu önemli, çünkü Türkiye bugüne kadar başka bazı ülkelerin ortaklığa katılma girişimlerine izin vermedi. Türkiye izin vermediği için başka bazı öneriler de geri çekildi.
Ayrıca Türkiye, bu ortaklığı nedeniyle dönüşümlü gelen eş başkanlığı bir dönem yaptı, önümüzdeki yıllarda yine yapacak; yani projenin başkanı olacak.
- Yine de ABD bütün kuralları çiğneyemez mi?
Bu kuralların çiğnenmesi ve bütün ortakların ABD güdümüne girmesi görünür bir ihtimal değil. Böyle bir durumda sadece Türkiye’nin değil dünyanın F-35’ten çok daha büyük bir sorunu var demektir.
- F-35’lerin Türkiye’nin alacağı Rus yapımı S-400 hava savunma sistemlerine ‘dost’ olarak tanıtılması veya NATO savunma sistemlerine entegre edilmesi nedeniyle Rusya’nın F-35 ve NATO sırlarını edinebileceği endişesi haklı mı?
Değil. Çünkü S-400’ler NATO sistemlerine entegre edilmeyecek, bağımsız çalışacak. Aynı mantıkla, Rusya da S-400’lerin sırlarının Türkiye’nin müttefiki ABD’ye veya NATO’ya verilebileceği endişesini duyardı. Oysa Rusya bu sistemleri vermeyi kabul etti.
- Türkiye hava savunmasında Rusya’ya mı bağımlı olacak?
Hayır. Türkiye Fransa ve İtalya ile yeni bir hava savunma sistemi geliştirmek üzere anlaştı; Patriot’lardan daha üstün olacak. Ayrıca halen ABD’den Patriot satın almak da masada.
- O halde ABD Kongresi’nin çıkardığı yasa ne anlama geliyor?
Yasa, İzmir’de FETÖ’den tutuklu papaz Brunson’un serbest bırakılması için baskı amaçlı çıkarıldı.
- Türkiye bu tür baskı ve tehditlerden nasıl kurtulur?
Yerli ve milli savunma sanayii ile. Bu noktada İngiltere ile ortak geliştirilen T-FX savaş uçağı, İHA, savaş gemisi, zırhlı araç ve mühimmat projeleri hayati öneme sahip.
***
Pazar günü Türkiye’nin içinde, çevresinde ve dışındaki tehditlerle mücadelede başarıya ulaşabilmesi, aynı zamanda da refah ve huzur düzeyinin yükselmesi için oy kullanacağız. Ülkemiz, bizler ve gelecek nesillerimiz için hayırlı olsun.
