Öfke kontrolsüzlüğüne bağlı şiddet, eşler arası şiddetin sık nedenlerinden biridir. Ani öfkelenme, öfkelendiğinde söz ve davranış kontrolünü kaybetme nadir görülen bir durum değildir.
İnsanlar öfke kontrolü açısından farklıdırlar. Spektrumun bir ucunda oldukça sakin ve öfke kontrolü olan kişiler bulunurken, spektrumun diğer ucunda sinirli ve öfke kontrolü olmayan kişiler bulunmaktadır.
Öfke hem işlevsel hem yıkıcı
Öfke kişinin risk altında iken savaşma tepkisi üretebilmesi açısından elzem insani duygulardan biri. Doğru yerde ve uygun miktarda olduğunda koruyucu özellikleri var. Ama öfke, yaygın, sık ve kontrolsüz patlama şeklinde olduğunda, insan ilişkilerinde yıkıcı etkide bulunuyor. Öfke kontrolü olmayan bir eş, elinde pimi çekilmiş bir bomba gibi olabiliyor.
Öfke patlaması frenin patlamasına benzer
Öfkeli olmadıkların da şiddete eğilimi olmayan, şiddeti güç siyaseti olarak kullanmayan bazı kişiler, öfkelendiklerinde kontrolden çıkıp sözel veya fiziksel şiddet üreten kişilere dönüşebiliyorlar. Bu kişiler öfke patlaması sırasında; bağırıp çağırma, eşyaları kırma, duvarları yumruklama, insanlara vurma gibi şiddet davranışı gösterebiliyorlar. Öfke nöbeti sonrasında ise, pişman olup özürler dileyebiliyorlar. Bu kişilerin öfke patlaması sadece eşlerine değil, aynı zamanda anne babalarına, kardeşlerine, çalışma arkadaşlarına, gündelik hayatta karşılaştıkları kişilere karşıda olabiliyor. Bu kişiler öfkelerini kontrol edemediklerinden dolayı, trafikte kavga edip karakolluk olabiliyorlar.
Öfke kontrolü olmayan eşin öyküsü
Ahmet Bey 40 yaşında, evli, üç çocuklu, küçük çaplı bir atölye sahibi. Eşi Ayşe Hanım, Ahmet Bey’in öfke patlamalarından müzdarip. Ayşe Hanım, eşini normalde iyi niyetli bir insan olarak tanımlıyor. “Evine ve çocuklarına düşkün bir babadır” diyor. Ahmet Bey’in küçük bir şeyden öfke patlaması yaşayıp, başka bir adama dönüştüğünü söylüyor. Ahmet Bey öfke patlaması yaşadığında, bağırıp çağırarak, eşyaları yerlere atıyormuş. Bir kaç kez Ayşe Hanım karşılık verdiğinde, kendisine de tokat attığı olmuş. “O zamanlarda ondan korkuyorum” diyor. İşyerindeki çalışanları da normalde Ahmet Beyi adaletli ve güvenilir biri olarak bilirlermiş. İşçilerinin haklarını hep zamanında ödermiş. Onlar da Ahmet Bey’in öfkesinden şikayetçi. “Onun ne zaman öfkeleneceğini kestiremiyoruz” diyorlar. Ahmet Bey öfkesini şöyle tarif ediyor: “Hocam öfkemin bana ve çevreme zarar verdiğini biliyorum. Yapmamak için karar da alıyorum. Ama aniden başka bir adama dönüşüyorum. Hani “Hulk” diye yeşil adama dönen bir film var ya, o adam gibi oluyorum. Sonunda da hep pişman oluyorum. Bu nedenle eşimi ve çocuklarımı üzdüm, arkadaş kaybettim, trafikte çok kavga ettim, karakollara düştüm”.
Öfke kontrolü olmayan eşe ne yapmalı?
Öfke kontrol problemleri olan kişilerin bu özellikleri ile kendi başlarına baş etmeleri zordur. Ruh sağlığı hizmeti veren bir profesyonelle“öfke çalışması”yapılmalıdır. “Öfke kontrol eğitimleri / programları”bu kişilere yardım etmek için dizayn edilmiştir. Öfkenin tetikleyicilerinin belirlenmesi, öfkeli hal içine girildiğinin ayırt edilmesi ve öfkeli halde iken yıkıcı davranışları durdurmaya yönelik bir dizi becerinin öğrenilmesi gereklidir.
Öfke kontrol programları kadına yönelik şiddeti azaltabilir
Kadına yönelik şiddeti azaltma mücadelesinde başarılı olmanın yollarından biri de, bu alt grubu hedef alan “öfke kontrol programlarını” yaygınlaştırmaktır. Türkiye’de maalesef bu türden yapılandırılmış programlar oldukça azdır. Eşine karşı şiddet uygulayan kişilerin adli yolla bu programlara katılmaları zorunlu tutulursa, işe yarayan sonuçlar alınabilir.
