Başkan Obama’nın Irak için politika belirlediği Ulusal Güvenlik toplantısı o kadar yoğun geçti ki, toplantı uzadı, medya bekledi. Sonra yorgun ve düşünceli Obama, hayli ince bir çizgide Irak için kısa vade yapılacakları duyurdu.
Kısa vade, çünkü Irak’ta şimdi yapılacakla sonrası arasında fark olacak. Çünkü belirsizlikler var ve belirsizlik sürecek, Çünkü orası Irak... ABD, Irak’ta asıl yaşanan bir Sünni ayaklanması olduğunu görüyor. Kürt unsurlar, şimdilik Kerkük’e el koyarak çatışmadan kazanım sağladılar. Şiiler İran destekli olarak çatışmaya hazırlar. IŞİD’in vahşi yöntemleri belki müdahalenin kamuoyuna satılması için yararlı, üstelik Suriye boyutu var. ABD Irak’ta iç savaştan ve ülkenin dağılmasından kaygılanıyor.
Obama’nın yolladığı 300 kadar Özel Kuvvet askeri öncelikle Bağdat’ı ve ABD Elçiliğini koruyacak. Sonra küçük timler, işe yarar Irak ordu birliklerini yönlendirecek. Ayrıca timler, şayet olursa hava bombardımanına koordinat ve hedef verecek. Bombardıman, sınırlı ve hedefleri kısıtlı olacak. O da, olursa... Bombardıman, Bağdat kendini siyaseten toparlarsa, bu siyasi birlikteliği tehdit eden unsurlara karşı yapılacak. Zaten Bağdat’ın toparlanması, Sünniler’in memnun edilmesine bağlı. Sünniler memnun edilirse de IŞİD’in gücü kırılacak.
Obama önceliğin harekat değil, Bağdat’ın siyasi toparlanması olduğunu söyledi. Irak seçim sonrası halen hükümet kurma sürecinde. ABD yeni hükümetin Sünni ve Kürtler’e açılımla daha katılımcı biçimde kurulmasını istiyor. Şimdiye dek olmamış birşey.
Ayrıca işlerin bu noktaya gelmesinde ve siyasi kilitlenmede Başbakan Maliki’nin büyük katkısı var. Obama -Başbakan atamak bizim işimiz değil- dedi. Öte yanda katılımcı olmayan bir başbakanın Irak’ı yönetemeyeceğini söyledi.
Mezhepler adına değil- ABD’nin askeri hareketlenmesi izlenirken akıllara gelen soru: ABD Maliki ve Şii milisler adına mı harekat yapacak- idi... ABD’nin Şiiler adına Sünniler’i vurma ihtimali, İslam dünyasını daha da alevlendirirdi. Obama: ABD’nin askeri harekatları bir mezhebi destekleyip, diğer mezhebe karşı yapılmayacak. Irak içinde askeri çözüm yok- dedi.
Görev yorgunluğu- ABD tarihinde sık yaşanan durum. Askeri harekatın hedefi var, buna ulaşılıyor ancak başka gelişmelerle harekat uzuyor, sınırsız biçimde daha fazla kaynak, insan gücü emiyor. Evdeki hesabın çarşıya uymaması durumu... Mission Creep deniyor. Obama’ya soruldu. Irak’tan çıkışı seçim kampanyası unsuru yapan Başkanın çıktığı yere geri dönmesi, sonra da bataklığa saplanma ihtimali, rahatsız edici. -Irak’ta askerlerimiz savaşmayacak, bunu Iraklılar çözecek- dedi... ABD Vietnam’a da ilk askerleri -Danışman- diye yollamıştı. Sonra kendisi savaşmak zorunda kaldı.
Köstebek Oyunu- Amerika’da lunaparklarda oynanan mekanik bir oyundur. Önünüzdeki masanın üzerindeki deliklerden oyuncak köstebekler kafayı çıkarır, siz de elinizdeki tokmakla kafalarına vurursunuz. Obama terörü böyle niteledi ve dünyada teröristlerle köstebek oynamak yerine, ilgili ülkelerle ortak kalıcı platformlar kurmak istediklerini söyledi. Ayrıca Irak ve Suriye’nin birbiriyle bağlantısını vurguladı, iki ülkedeki iç gelişmelerin belirleyici olacağını belirtti. ABD için Irak öncelik, ancak Obama sorunun Suriye’ye uzandığını görüyor. Şu aşamada Suriye ve Irak’ta kalıcı bir hamle yapmak cazip, ancak iki sorun fazla gelir.
Eski huylardan kolay vazgeçilmiyor: Obama Irak’ta, İran’ın da sözü olduğunu ima ederken, ABD ile İran’ın çok konuda görüş ayrılığı taşıdığını söyledi. Yani -Irak için ABD ve İran el ele- diye bir durum yok. Belki de basın toplantısının en ilginç bölümü Başkanın İran yorumlarıydı:
- Suriye’de olanlar kısmen İran’ın bir tarafı destekleyip diğer tarafın üzerine çullanmasından kaynaklandı.
- İran bölgeyi tümüyle mezhep çerçevesinden görürse, çok sayıda yerde çarpışmak zorunda kalabilir. Bu da İran ekonomisi ve halkı için iyi birşey değil. İran’da bu gerçeği görenler var (Burada İran hükümeti içinde görüş ayrılığı iması var).
- Irak’ın kaosa girmesi muhtemelen İran’ın çıkarına değil. Ancak eski huylardan kolay vazgeçilmiyor (Eski huy vurgusu ilginç).
Obama İran için birkaç gün bekleyeceklerini söyledi. Muhtemelen Maliki için de bekleyecekler, ancak ne kadar beklenecek, belirsiz. ABD, Irak’ta içsavaş olmamasını, Irak’ın dağılmamasını, komşuların da toprak bütünlüğüne saygı duymasını istiyor. İran ise IŞİD’e kıyasla daha makul görünmekten memnun. Irak’ta Şii çoğunluğun hakimiyetinden memnun. Ve de ABD’nin Irak’ta ve Ortadoğu’da burnunu sürtecek her gelişmeden İran memnun. Suriye’de bunu başardıklarını düşünüyorlar. Eski huylardan çabuk vazgeçilmiyor.
twitter.com/selimatalayny
