Patern, benzer tarzda bir olay döngüsünün tekrar tekrar gerçekleşmesini tanımlar. Bir kısırdöngüyü işaret eder. Eş ilişkisinde patern, eşlerin aynı durumu, farkında olmadan tekrar tekrar yaşamasını gösterir. Olup bitene dışarıdan bakamadıklarında benzer senaryoyu aynı şekilde oynayıp durduklarını fark edemezler.
Eş ilişkilerinde üç patern
Eş ilişkilerinde üç patern sık görülür. Birinci patern “Talep eden - uzaklaşan ” paternidir. İkinci patern ise “Baskınlık – teslimiyet” ikilemi ile güç mücadelesi üzerinden olur. Üçüncü patern ise “Yakınlık - uzaklık” ikilemi üzerinden eşlerin ilişkideki mesafe beklentileri veya ne kadar iç içe ne kadar bağımsız olmak istediklerini gösterir.
Eşlerden biri kovalar diğeri kaçarsa
“Talep eden - uzaklaşan” paterni, eşlerden birinin konuşmak için ısrarlı talepte bulunduğu, diğer eşin ise içine kapanıp uzaklaştığı ilişki tarzıdır ve evliliklerde en sık görülen ilişki paternidir. Eşlerden biri eleştirir ve agresif şekilde sorunun üzerine gider diğer eş ise savunmacı davranır ve mesafe koyar.
Size “talep eden - uzaklaşan” paterni ile ilgili bir örnek vereyim: “Ayşe Hanım ile Mehmet Bey ev işleri konusunda tartışma yaşarlar. Ayşe Hanım bu konuyu konuşmada ısrar eder. Mehmet Bey’i eleştirir. Mehmet Bey içine kapanır, susar, cevap vermez, sanki duymuyormuş gibi davranır. Ayşe Hanım buna daha fazla sinirlenir. Konuşma konusunda daha ısrarcı olur. Mehmet Bey, Ayşe Hanım’ın çok konuştuğunu ve ısrarcı olduğunu düşünür. Ayşe Hanım ise Mehmet Bey’in “duvar” olduğunu düşünür. Bu patern Mehmet Bey ve Ayşe Hanım arasında daha önce de defalarca yaşanmıştır.
Kadınlar daha çok talep ederken erkekler uzaklaşıyor
Talep etme uzaklaşma paterninde, %80-oranında konuşmak için ısrarla talepte bulunan kadın, uzaklaşan ve içe kapanan kişi erkektir. %20 oranda ise konuşmak için ısrarcı talepkar olan erkek, uzaklaşan ve içe kapanan ise kadındır.
Talep - uzaklaşma paterninin üç farklı izahı var
Bu paterndeki kadın erkek farklılığı, “Erkekler Mars’tan kadınlar Venüs’ten” adlı kitabın yazarı John Gray tarafından kadın ve erkeklerin doğasının farklılığı ile izah edilir. John Gray: “Kadınların sorunlar üzerine daha fazla konuşmak isterlerken, erkekler az konuşup, soruna yoğunlaşma eğilimindedir” der.
Duygu Odaklı Eş Terapisi’nin kurucusu Susan Johnson “Talep - uzaklaşma” döngüsünün “bağlanma ihtiyacı ve eşi kaybetme korkusu” ile ilişkili olduğunu ifade eder. Johnson’a göre, bu patern eşlerden biri diğerine ulaşmaya çalışıp da güvenli bir temas kuramadığında oluşur. Talep eden eş ihtiyacı olan duygusal yanıtın peşindedir. “Güvenli bağlanma oluşmadığında eşler savaş ya da kaç moduna girerler”.
Kanaatimce “Talep - uzaklaşma” paterninin sebeplerinden biri de mizaç farklılığıdır. Bazı kişiler yalnız eş ilişkilerinde değil diğer tüm ilişkilerinde sorun ve beklentilerini mizaçlarından dolayı daha güçlü ve duygu üzerinden ifade ederken bazı kişiler yine mizaçlarından dolayı sorun ve beklentileri daha az dile getirmekte ve iç dünyalarına taşıma eğilimindedir.
Eşlerin defalarca yaşadıkları paternin fakına varmaları, bunun sebebini anlamaları ve patern tuzağını değiştirmeleri ilişkilerinde dönüşüme ve iyileşmeye neden olur.
