Emperyal ABD’nin 100. yıldönümü

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, geçtiğimiz hafta telefonla dünya meselelerini konuştuğu ABD Başkanı Donald Trump'ı 14 Temmuz Fransa Bağımsızlık Günü kutlamaları için Paris'e davet etti. Trump da bu davete olumlu yanıt verdi. Bu sıradan bir katılım olmayacak. Fransa cephesinden okunduğunda Fransa-ABD müttefiklerinin 100. yıldönümü bu yıl, 2017 yılı. 1917'de ne olmuştu? ABD, 1. Dünya Savaşı'na Fransa'nın da yer aldığı blokta girme kararı almıştı. Bazı tarihçilerin son derece yerinde saptamasına göre de 1917 yılı aynı zamanda Amerika'nın emperyal niteliğinin de doğuş tarihi. 

Bu çerçeveden yola çıkacak olursak 2017 yılı aynı zamanda "ABD emperyalizminin 100. yılı" olarak kayıtlara geçecek. Dönemin ABD Başkanı Thomas Woodrow Wilson daha önce Fransa ve İngiltere'den gelen sayısız çağrılara karşın 1914 yılında başlayan 1. Dünya Savaşı'na girmemişti. Bu tarihe kadar kendi coğrafyasındaki politikaları ile yayılma ve etkisini genişletme sonucuna ulaşmıştı. Ancak o dönemin Londra'da görevli ABD Büyükelçisi Walter Hinde Pages'ın "Tanrı'ya her zaman Atlas Okyanusu'nu yarattığı için şükrediyorum" cümlesinden anlayacağımız gibi eski kıta ile ABD arasındaki mesafe bir yandan Washington'un tarafsızlık konumuna da yardımcı oluyordu. Ancak denizcilik ve silahlanma alanında ABD'nin kaydettiği ilerleme de bir anlamda bugünün süper gücünün bir anlamda 1. Dünya Savaşı'na angaje olması sonucunu da getiriyordu. Sonrası malum. Çoğunluğu Avrupalı göçmenlerden oluşan geleceğin küresel gücü Dünya Savaşı'na girdi. Ve bugün dünyanın en etkili ülkesi.

Fransa ile ABD Başkanları, 14 Temmuz Cuma günü önce Paris Concorde Meydanı'nda ardından Champs Elysee Caddesi ve Zafer Takı'nda hem Fransa'nın bağımsızlığını, hem de Fransız-Amerikan müttefikliğinin 100. yılını ama en çok da geride bıraktığımız 20. yüzyıla damgasını vuran bir emperyal gücün o yüzyılın başındaki doğuşunu kutlayacaklar.

Küresel sistem, yeni bir Rusya, yeni bir Çin fotoğrafı, Brexit kararı sonrası yeni bir Avrupa Birliği formatını hazmetmeye çalışırken fabrika ayarlarını hatırlamaları açısından önemli elbette.