Günümüzde en çok üzerinde durulan sağlık sorunlarından biri de yemek sonrası aşırı yükselen kan şekeri miktarının kontrol edilebilmesine yönelik uygulamalar. Daha önceleri pek fazla önem vermediğimiz bu artışın metabolik sendrom, insülin direnci, şişmanlık, diyabet gibi birçok önemli sağlık sorununun gelişiminde rol oynadığı bilimsel çalışmalarla ortaya konuldu. Yemek sonrası kan şekerinin yükselmesi sadece yenilen şekerli yiyeceklere, tatlılara bağlı değil şüphesiz. Özellikle nişasta ve benzeri oligo/polisakarit tipi bitki bileşenlerinin önemli katkısı var. Bilhassa toplum olarak günlük diyetimiz içerisinde önemli bir yer tutan ekmek içindeki nişasta, yemek sonrası kan şekeri miktarının yükselmesinde ve insülin salgısı artışında önemli rol oynuyor. Aslında sorun yararlı bileşenleri ayrıştırılarak beyazlatılan buğday unu ile hazırlanan ekmeklerde. Mesela çavdar ekmeği aynı şekilde kan şekerinde yükselmeye yol açtığı halde insülin cevabı daha düşük.
YEMİŞ MEYVELERİ ETKİLİ
Yapılan deneysel çalışmalarda polifenoller bakımından zengin renkli meyvelerin nişasta sindirimini ve emilimini azalttığı gözlemlenmiş. Bu bulgudan hareketle uzmanlar yemek sonrası kan şekerinde ani yükselmenin renkli yemiş tipi meyveler tarafından engelleyebileceğini ileri sürüyor. Esasında ilginç; çünkü meyvelerdeki şekerin de kan şekerinin yükselmesinin nedenlerinden biri olduğu tartışılıyor.
Yeni yayımlanan ve Finlandiya’da yapılan bir bilimsel çalışmada bu deneysel bulgunun insanlar üzerinde ne derecede etkili olabileceği konusu incelenmiş. Araştırmaya katılan bayan gönüllüler üç farklı aşamada uygulamaya tabi tutulmuş. Herbirine 50 grama eşdeğer nişasta taşıyan miktarda buğday veya çavdar ekmeğinin yanı sıra 150 gram renkli meyve püresi karışımı verilmiş. Çalışmanın farklı aşamalarındaki farklılık buğday veya çavdar ekmeğinin yanında verilen meyve püresinin farklı bileşiminden kaynaklanıyor. Kontrol olarak yapılan uygulamada ise buğday ya da çavdar ekmeği verilirken meyve püresi ilave edilmemiş. Birinci grup meyve püresinde eşit oranlarda çilek, yaban mersini veya kırmızı yaban mersini (lingonberry, Kuzey Avrupa ülkelerinde yaygın bulunan bir kırmızı meyve) karışımı; ikinci grup meyve püresinde ise ahududu, böğürtlen veya likapa benzeri bir siyahımsı mor renkli bir meyve (chokeberry; Aronia) karışımı yer almış. Üçüncü grup meyve karışımı ise çilek, yaban mersini, kranberi ve kuşüzümü meyvelerini taşıyor.
EKMEĞİMİ KENDİM YAPIYORUM
Gönüllülerde ekmek ve meyve karışımlarının verilmesinden iki saat sonra kan şekeri ve insülin seviyeleri ölçülmüş. Yapılan değerlendirmede meyve karışımının kan şekeri değerlerini kontrol grubuna göre istatiksel olarak belirgin ölçüde düşürebildiği, yemek sonrası yükselen insülin değerlerini buğday ekmeğinde yüzde 38 ve çavdar ekmeğinde ise yüzde 18 oranında düşürdüğü tespit edilmiş. Yani buğday ekmeği yendiğinde dikkati çeken oranda artan kan şekeri değerini düşürmek için daha düşük miktarda insüline gereksinim oluyor. Bu durum özellikle insülin direnci, metabolik sendrom gibi durumlarda önemli bir avantaj sağlıyor.
Son zamanlarda hükümetin beyaz buğday ekmeği konusunda yaptığı düzenlemeler çok yerinde. Ancak daha etkin denetim ve uygulamalar gerekiyor. Ben şahsen daha sağlıklı olabileceğini düşündüğüm tahıl karışımları ve bazı ilavelerle ekmeğimi kendim yapmayı tercih ediyorum.
