Suriye gelişmeleri ABD’yi yakından ilgilendiriyor. Suriye ABD için stratejik bir konu, ancak Başkanlık seçim kampanyası ABD’yi şimdilik hareketsiz kılıyor. Suriye stratejik, çünkü Suriye, Ortadoğu’da ABD’yi rahatsız eden İran merkezli oluşumun parçası. Aynı oluşum Lübnan üzerinden İsrail’i, Körfez üzerinden de Bahreyn ve Suudi Arabistan’ı rahatsız ediyor. Bölgede Irak zaten Şii nüfusuyla İran’a doğru kayıyor. Şii odaklı siyaset zaten Bağdat’ı teslim almış. Bir de İran etkisindeki Suriye, gerilimi tırmandırmakta.
Suriye’nin aradan çıkarılması ve ayaklanan Suriye’nin yatışması için Şam’da rejim değişikliği gereğini artık Washington’da herkes kabul ediyor. Şam İran etkisinden çıkınca, İran’ın stratejik olarak gerileyeceği ve Körfez’e hapsedileceği düşünülmekte. İran’ın nükleer dosyası koku yapmaya başladı, ‘barışçı nükleer enerji’ hikayesi inandırıcı olmaktan çıktı. Batının yaptırımları İran ekonomisini sarsmaya başladı. İran riyalinin yüzde 40 değer kaybı, Tahran çarşısında kargaşa haberleri ekonomik faturayı özetliyor. ABD Kongresi’nin aşırı sağ kanadı ‘İran’ın Azeri nüfusunun Azerbaycan ile birleşmesi’ için çoktan kampanyaya başladılar. Bu hesaba göre Kuzey ve Güney Azerbaycan var, ve ‘birleşmeleri’ gerekiyor.
Bu hesapların bitiş noktası, Obama yönetimi. Yönetim dış kriz ile seçim kampanyasını gölgelemek istemiyor. Rakip Romney, Obama’yı Suriye’de çatışmaya sokup, sonra da tökezletmek niyetiyle -Asalım, keselim- havasındaydı. Obama için öncelik, asıp kesmeden 6 Kasım’a ulaşmak. Ancak sağanak yağmur başlayınca, şemsiye bir yere dek koruyabilir. Suriye ya da İran’ın bölgede gerilimi tırmandırmaları ve ABD’yi mahcup etmeleri halinde Obama yönetimi seçim takvimine bakmadan harekete geçmek zorunda kalabilir. Bu durumda da Obama mutlak zafer kazanmak için bütün kanalları kullanacaktır.
ABD’de kasım seçiminden önce ekimde olağandışı durumlar yaşanır. ‘Ekim Sürprizi’ denen bu durum, seçimin gidişatını etkileyecek iç ya da dış gelişmeyi simgeler. 1980 seçimini rehine kriziyle İran etkilemiş, Ekim Sürprizi’yle İran Reagan’a seçim kazandırmıştı. Obama İran’ın tarihte ikinci kez Ekim Sürprizi’yle ABD siyasetini etkilemesini istemeyecektir.
ABD seçim kampanyası başabaş gidiyor. Obama’nın anketlerde az bir üstünlüğü vardı, çarşamba günkü TV tartışmasında çarşafa dolaştı... Seçime 4 hafta var. Bu 4 haftada Obama’nın seçimi kazanmak için Ekim Sürprizi ihtimalini düşünmesi gerekebilir. Şimdiye dek pasif kalan Obama, seçimde kendisine yarayacak ve kesin sonuç alacağı bir-iki sürprize girişebilir. Öncelikle Libya’daki ABD elçiliğine yönelik saldırıya katılanların özel kuvvetlerce yakalanması, Obama’nın sürpriz listesinde.
Bir dönem ABD’de Saddam Hüseyin’i görecek bir dürbünlü tüfeğin ve o namludan çıkacak tek kurşunun Irak Savaşı’nın zahmetini ortadan kaldıracağı konuşulurdu. Aynı seçenek halen Beşar Esad için de geçerli. Öte yanda yönetim daha Bin Ladin’i ortadan kaldırmanın kaymağını yiyemedi. Bin Ladin önemli bir başarıydı, ama seçim kampanyasında öne çıkmıyor. Cumhuriyetçiler Libya, Mısır kargaşalarını öne çıkarıp Obama’yı savunmada bıraktılar.
Seçimde kritik 4 haftaya giriyoruz. Durum, Şam’ın kendisini Ekim Sürprizi’ne malzeme yapma tercihine bağlı. Türkiye’ye tekrar bulaşması halinde karşısında NATO’yu bulacağı, Şam’a hatırlatıldı. Türkiye Şam karşısında yalnız değil. Şam’ın askeri ya da örtülü olarak Türkiye’yi taciz etmesi bir noktada NATO 5. maddesi kapsamına girecektir. Buna terör dahildir. Türkiye savaş istemiyor, doğru. Ancak Şam meselesinin gül ve papatyayla çözülmeyeceği Beşar’ın ricayla gitmeyeceği anlaşılmıştır. Türkiye Şam’a karşı uluslararası koalisyonun parçasıdır.
Bundan sonra gelişmeleri Beşar Esad’ın hataları belirleyecek. 4 hafta daha rahat durursa, Beşar yeni ABD başkanını görme fırsatını bulacak. 7 Kasım sabahı Washington’da başkan kim olursa olsun, Beşar Esad’ın vadesi hayli kısalmış olacak. 7 Kasım’dan başlayarak yeni ABD Başkanı’nın Rusya ve Çin ile Suriye dahil birçok konuda takasa girmesi beklenebilir. O zaman da Şam’a Ekim Sürprizi olmaz da, kasım ya da başka ayın sürprizi olur. Yılda ekim dışında 11 ay daha var.
twitter.com/selimatalayny
