Ekmek denilince 500’ü aşkın çeşitle dünya devi olan Almanya, pretzel ile uluslararası bir şöhrete sahip. O bir Alman simidi. O kadar önemli bir değere sahip ki, 26 Nisan Ulusal Pretzel Günü olarak kutlanıyor. Tarihi çok eskilere dayanan pretzel günümüzde tıpkı bizim simitlerimiz, gevreklerimiz gibi geleneksel bir sabah atıştırmalığı. Genellikle sade yeniyor, bazen içine margarin sürülüyor. Günümüzde çikolata, fıstık ezmesi, hardal veya peynirlerle kahve ile birlikte yeniyor.

Yapımındaki aşamalar bizim simitlerle benzerlik taşımakta. Ama lezzetleri oldukça farklı. Çocukluğumda ceviz büyüklüğünde minyatür pretzel krakerleri satılırdı. Tabi biz onları pretzel diye bilmezdik. Şu an var mı bilmiyorum ama yakın tarihte denk gelmiştim; Eti ‘krax’ ismiyle üretimini yapıyordu. Aslında çok sevilen çubuk krakerler de aynı hamurla yapılmakta. Hani üzerinde tuz parçacıkları olan krakerler. İşte, Pretzel o krakerlerin fırından çıkmış orijinal hali. 

MS 610 civarında ilk kez rahipler tarafından yapıldığı öne sürülüyor. Yedinci yüzyılda rahiplerin et, süt yumurta gibi yasaklı yiyecekler yerine un ve suyla icat ettikleri bir ekmek. Simgesel olarak da oruç tutan ve iki kolunu kavuşturmuş rahipleri temsil etmekte.

Uzun bir dönem ekmek olarak tüketilmiş. Orta Çağ Dönemi’ndeyse tüm Avrupa’ya yayılmış. O dönem itibariyle de refah, şans ve manevi olgunluğu temsil etmiş.

Osmanlıların tüneller kazarak Viyana’nın fethi için çalıştığı 1510 yılında popülaritesi müthiş artmış. O tarih pretzel için önemli bir dönemeç: Bir manastırın bodrumunda bu ekmekleri pişiren rahipler, Osmanlıların seslerini duyup, şehrin geri kalanını uyarır. Böylelikle Osmanlılar geri püskürtülür. 

17. yüzyılda neredeyse tüm Avrupa’nın bildiği bir hamur işi olmuş ve artık ölümsüz aşkı sembolize etmesine karar verilmiş. Aynı dönemde İsviçre’de kraliyet ailesinde yapılan evlilik törenlerinde evlilik bağını mühürlemek anlamında bir sembol haline gelmiş. 

Tarihi eskilere dayanan ve gördüğünüz gibi hemen her dönem farklı bir misyon üstlenen, birbirine sarılmış iki halkayı tattığınızda ya seversiniz ya da sevmezsiniz. Arasının olma ihtimali bence pek yok. Fırından çıkınca yenmesi gereken pretzeller bekledikçe bildiğin kayış dokusunda oluyor. O sebeple ilk kez deneyeceklere önerim; tezgâhta saatlerce beklememiş, taze bir pretzel yemeleri.

BAGEL/POLONYA