BRİC ülkeleri, yani Brezilya Rusya, Hindistan ve Çin, ve de sonradan eklenen Güney Afrika, birlikte yatırım bankası kuruyorlar. Banka, IMF ve Dünya Bankasının benzeri işleri yapacak. Yani IMF ve Dünya Bankasının pazar ve etkisini dünyanın belirli bölgelerinde kıracak. BRIC’in alternatif ekonomik arayışları, doları rezerv para birimi olmaktan uzaklaştırabilir.
Geçen hafta BRİC ülkelerinin siyasi yükselişini anlatmıştık. Birlikteliklerini siyasi ortaklığa, oradan da alternatif finans ve para sistemine götürmeleri beklenmiyordu. Küresel sistemden sermaye akışına bağlı bir hedef yatırım grubunun kendini ayırmasının mantığı yoktu. Ancak küresel sistem tıkanınca ve hedef ülkelere yatırım azalınca, BRIC’in kendisini ayırması, kendi içinde tutarlı bir politik karar oldu... Dünya ekonomisinin yüzde 20si, satınalma gücü paritesiyle yüzde 30’u BRIC’in elinde.Halen dünya ekonomisi merkez bankalarının cömertliği ile dönüyor... Dünya ekonomik büyümesi hala kapasite altında... Ticarette küresel entegrasyon yok, kotalar ve korumacılık baskın. Doğrudan yatırımın yaratacağı arzı karşılayacak talep yok, Sermaye giriş çıkışları evsahibi ülkeyi sarsıyor rahatsız ediyor... Ve de, Dünya Bankası ve IMF hala G-7 nin hakimiyetinde.
Bu ortamda BRICS’in kendisini ayırması önemli bir adım... Her ne kadar IMF ve Dünya Bankasına rakip değil- dense de, kurulacak bankanın 50 milyar dolar yatırım sermayesi ve 100 milyar dolarlık rezerv destek fonu olacak. Yani 50 milyarla Dünya Bankası gibi yatırım projesi destekleyecekler, 100 milyarla da IMF gibi, tıkanan ekonomilere para verecekler.
Bankanın merkezi Şanghay’da kurulacak, yani Çin etkisi baskın olacak....Banka Başkanı Hintli... Bankanın önceliği BRICS içindeki projeler, ancak Asya ve Afrika’ya yönelmeleri bekleniyor. Burada da Dünya Bankası kadar ince eleyip sık dokumadan daha cömert koşullarla proje kredisi dağıtabilirler. Çin bunu zaten yapıyordu, şimdi ortak banka olacak. Zaten projeler banka sever: Banka var mı? Var...
Dolar meselesi şu: Dolar şimdiye dek petrolün, gazın ve hammadenin para birimiydi. BRICS ülkeleri de hammaddenin kaynağı... BRICS dünya ticaretinin yüzde 15 ila 17’sini kendi arasında yapıyor. BRICS kendi içinde hammadde ticaretini dolarla fiyatlamadan takas-trampa ile yapabilir. Çin’in hammadde talebi yüksek. Brezilya ve Güney Afrika dolar dışı fiyatlama yapabilir.
Zaten Rusya petrol ve gazı dolar dışı fiyatla ve takasla satmayı seviyor.... Çin-Rusya daha yeni gaz anlaşması yaptılar ve Rusya, sattığı gazı, yuan-ruble karışımı fiyattan ama takas esasına göre satacak. Anlaşmanın finansal ayrıntıları açıklanmadı. 2009 da da dev bir petrol anlaşması kurmuşlardı, o da takas üzerineydi, dolar kullanılmamıştı. Uluslararası ticarette takas, Batının hiç istemediği bir yoldur. BRICS içinde ise takas bundan sonra daha yoğun kullanılacak gibi duruyor.
Bu teoriye göre, BRICS hammadde ve petrolü takasla almaya, yeni uluslararası itibar arayan Çin Yuanı kullanmaya, -BRICS döviz sepeti- gibi alternatifler icat etmeye başlarsa, o zaman doların tahtı sallanır.
Çin krizde Euro Bölgesine önemli destek verdi, euroyu alımlar yaparak destekledi. Bu, Pekin’in engin Avrupa sevgisinden çok, dolara alternatif para birimi olarak euroyu görmesindendi. Bu arada Çin’in elindeki ABD Tahvilleri ve dolar ile Çin mi ABD’ye mahkum, ABD mi Çin’e mahkum, belirsiz. Çünkü doların rezerv para özelliğinin aşınması, ABD’nin bono satamamasına, bütçe açığını karşılayamamasına kadar giden kıyamet senaryosudur. BRICS de dünya döviz rezervlerinin yüzde 50’si var. Batılı ülkelerin G-7 sinde ise yüzde 20.
Doların uluslararası konumunun kısa zamande değişmesi beklenmiyor. Ancak BRICS ciddi bir hamle yaptı. Her ne kadar açıktan ilan etmeseler de IMF ve Dünya Bankasını ve de doları sarsma yolundalar... Dünyadaki siyasi tırmanmayı, Rusya karşıtı havayı, yaptırımları, Soğuk Savaş lafının sık geçmesini, ABD-Çin arasındaki Asya gerginliğini ekonomik taraftan gözlemek gerek. Bütün bu siyasi manvraların bir ekonomik faturası var. Asıl çatışma, ekonomiler arasındadır.
twitter.com/selimatalayny
