Doğum sonrası ücretsiz izin

4857 sayılı İş Kanunu ve ilgili yönetmeliklerinde kadın çalışanlara sağlanan haklar koruma altına alınmıştır.

Kadın çalışanlara sağlanan haklardan doğum sonrası ücretsiz izin hakkı kadın çalışanlara kariyerini devam ettirirken bebeğine de bakabilme imkanı sunmaktadır.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 74'üncü maddesinde "İsteği halinde kadın işçiye, on altı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde on sekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir." hükmü yer almaktadır.

İş Kanunu'nun 74'üncü maddesi uyarınca, kadın işçilerin doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta daha süre eklenmektedir.

Bu süre tamamlandıktan sonra kadın çalışan eğer talep ederse ücretsiz izin kullanabilecektir. İlgili ücretsiz izin talebi işverene ulaştığında karşılanması zorunludur. Nitekim doğum sonrası ücretsiz izin hakkı doğum yapan kadın çalışanın veya üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen çalışanın kanundan doğan hakkıdır.

Bu izin, üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinme hâlinde eşlerden birine veya evlat edinen bireye de verilmektedir. Ek olarak bu ücretsiz izin süresi, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmayacaktır.

Dolayısıyla doğum sonrası ücretsiz izin almak isteyen çalışan bu talebini işverene dilekçeyle iletebilir. Ücretsiz izin talebinin yazılı olarak işverene sunulması sonrası süreçte yaşanabilecek uyuşmazlıkların da önüne geçebilecektir.

Eğer işçiden gelen bu ücretsiz izin talebi işveren tarafından karşılanmazsa, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilecektir. İşçinin haklı nedenle fesih yetkisinin yasal dayanağı 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24/II/f bendinde yer alan "f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa." hükmüdür.

Bu bağlamda işçi iş sözleşmesini çalışma şartlarının uygulanmaması nedeniyle ve haklı sebeple feshetmiş olacaktır.

Bu durumda eğer hakkı doğmuş ise işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekecektir. Haklı nedenle fesih, derhal fesih olduğundan ihbar süresi kullanılmasına gerek olmayacak, dolayısıyla ihbar tazminatı da gündeme gelmeyecektir.

Bu kapsamda iş sözleşmesini fesheden çalışanın işten ayrılış kodu "25 – İşçi tarafından işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeni ile fesih" olarak bildirilecektir.

Diğer yandan eğer işveren tarafından ücretsiz izin talebi karşılanmayıp, işçinin iş sözleşmesi feshedilirse işe iade istemiyle işçi tarafından dava açılması halinde karar işçi lehine çıkacaktır.

Ek olarak eğer kadın çalışanın ücretsiz izin hakkı verilmezse 2024 yılı için 14.739 TL idari para cezası gündeme gelebilecektir.