Suriye gelişmelerinin ABD’den nasıl göründüğünü anlatmayı sürdürüyoruz.
Şam yönetiminin direnişçilere karşı Scud füzesi kullanması, Washington’da endişe yarattı. Şam’ın hafta başında Scud kullanıldığını ABD’nin neden çarşambaya kadar bekleyip sonra açıkladığı bir yana, füzelerin neden kullanıldığı konusunda rivayet muhtelif. Bu arada Scud, Rus yapımı füzenin genel adı. Menzili 150 km.den 700 km.ye dek çıkıyor ve Kuzey Kore yapımı olanları da var.
Hafif silah taşıyan gerillaya karşı Scud füzesi kullanmak, dinamitle sivrisinek avlamaya çalışmak gibi birşey. Bu füzeler yerleşik istihkam arkasındaki ordulara, üslere, zırhlı birlik kollarına karşı kullanılıyor. Şam’ın seyyar direnişçilere karşı kullanmasının 1- Mesaj etkisi var. 2- ABD Dışişlerine göre umutsuzluk işareti. 3- Bizce bataryalar başka füze atışları için deneme yaptı.
Bu füzelerin biraz daha uzun menzilli olanını Saddam, Körfez savaşında İsrail ve Suudi Arabistan’a karşı kullanmıştı. Füzelerin isabet ve yıkım etkisinden çok ‘terör’ ve ‘korku’ etkisi yarattığı biliniyor. Saddam’ın yolladığı füzelerin de bir kısmını Patriotlar düşürdü, bazısı hedeften saptı Öte yanda ABD bu füzelerin fırlatma noktalarını bulmak için çok uğraştı, filolar yolladı, ancak seyyar rampalar hemen bulunamadı.
Füzeler konusunda sorun şu: Şam ‘Mesaj’ vermeye çalışıyorsa, bu füzeleri kullanma tehdidiyle durumu lehine çeviremez, süreci değiştiremez. O yüzden ‘mesaj’ ne, belirsiz... ABD, -Direnişçiler uçakları düşürüyor, Şam uçak kullanamadığı için Scud’a başvurdu- diyor... Bu bir yorum. Ancak uzmanlar, bir uçağın hedef bulmada füzeden çok başarılı olduğunu, uçağın daha etkili bir silah sayıldığını söylemekteler.
ABD Kongresi’nde -Beşar Esad bu füzeleri sonra kimyasal silahla yollayacak- diyenler de var. Bu üzerinde düşünülmesi gereken bir ihtimal. Tekrar: ABD’nin Irak- Kitle İmha Silahı sabıkasını hatırlayanlar için ‘kimyasal silah’ konusunun Suriye için tekrarlanması, tepki yaratıyor. Ancak Suriye kimyasal stokları neredeyse açık bilgi haline geldi. Şam kimyasal kullanana dek -masum-, sonra şayet kullanırsa -suçlu-... şeklindeki ölçü, durumu kurtarmıyor.
Şam’ın füze kullanması Türkiye ve NATO için ihtimalleri değerlendirme gereğini gösteriyor. Hangi durumda Şam ne yaparsa karşılığında ne yapılacak? Bu karşılık verme planlaması da ‘Patriot’lardan önce’ ve ‘sonra’ diye ikiye ayrılmak zorunda. Gelen füzeyi görmek, sonra önlem almak, etkisiz kılmak, ardından da misllemesini yapmak muhtelif hazırlık gerektiriyor. Scud’ların yakıt doldurulması ve ateşlenmesi için hazırlık zaman aldığından, bu hazırlıkları önceden görebilmek ve füzeyi erken noktada durdurmak önemli. Burada süreci maalesef Şam’ın tutumu belirleyecek.
Siyasi tarafta ABD-Rusya Cenevre’de Arap Birliği/BM eşliğinde görüşmüşlerdi. Ardından ABD Direnişçileri tanıdı ve koalisyonun lideri Muaz Hatip’i Washington’a davet etti. Rusya ise bu tanımanın Cenevre görüşmelerine ters olduğunu duyurdu. ‘Hani Şam’ı da kapsayan genel uzlaşma olacaktı’ diye soruyorlar. Çin de -Suriye sorununu Suriyeliler çözmeli- diyerek dış etkileri eleştirdi. Yani Rusya ve Çin’de değişiklik yok. Diplomasi duracaksa, çözümü silah belirler. ABD’nin muhalefeti tanımasını ise -Çok az ve çok geç- diye niteleyenler var. Yani ABD çok bekledi zaman kaybetti ve halen yaptıkları Suriye’de kendisine fazla dost ve etki kazandırmaz- şeklinde.
Son Fas toplantısından sonra Suudi Arabista ve Katar’ın direnişçilere silah sevkiyatını artırmaları bekleniyor. En etkili ve vurucu gruplardan Nusra Cephesinin ABD tarafından ‘terörist çete’ sayılması ise direnişçilerin tepkisini çekti. ABD iç poltika riskleri nedeniyle çok yavaş ve ihtiyatlı adım atıyor.
Bu arada Ekvador, -Beşar Esad isterse sürgüne gelebilir, kapımız açık- dedi. iki hafta önce Ekvador’a Suriye Dışişleri Bakan Yardımcısı gitmişti. O zaman -sürgün konuşuldu- haberleri yalanlanmıştı. O zaman yalanlandı, şimdi açıktan davet var.
