'CHP, seçmenini İP ve HDP’ye itiyor'

31 Marta doğru 24 Haziran ve 16 Nisan’ı tekrar eden yakınlaşmalar tekrarlandı. AK Parti ve MHP’den oluşan Cumhur ittifakı ve karşısında da CHP+İP+SP+HDP’den oluşan blok. Bu iki ana hat bundan böyle Türkiye siyasetinin yerleşik formu mu olacak? İki partili sistem benzeri bir yapıya doğru mu gidiyoruz?

Siyasal alan yeniden şekilleniyor. Bir geçiş süreci yaşıyoruz. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin siyasal alana yönelik etkisi yavaş yavaş şekillenecek. Nihai olarak, partiler açısından siyasal yapının nasıl şekilleneceği ile ilgili şimdilik bazı öngörülerde bulunmak mümkün. 24 Haziran seçimlerine gidilirken partiler farklı ittifak modelleri geliştirdiler. Şimdi 31 Mart seçimlerine giderken ittifaklar ve işbirlikleri daha da derinleştirilmeye çalışılıyor. Geçen seçime ve önümüzdeki seçime yönelik siyasal alanda olup bitenlere baktığımızda şimdilik Türkiye’nin siyasal parti sistemi iki partili olmaktan daha çok iki bloklu bir yapıya doğru evriliyor. Blokların taşıyıcı sütunlarının birini AK Parti oluşturuyor. Diğerinin taşıyıcılığını CHP yapmak istiyor, uğraşıyor. 1950 sonrası demokratik dönemde CHP tek başına iktidar olamasa da, bu güne dek bu gelenek, parti adları değişmekle birlikte devam etmiştir. Sağ siyasetin karşısında belirli bir ağırlığı olagelmiştir. Buradan bakıldığında AK Parti karşıtı blokun taşıyıcılığını CHP’nin yapması beklenir.

AMAÇ YÜZDE 70 SAĞI PARÇALAMAK

Bunu şimdilik yapamıyor mu CHP?

Yapacağım analiz bugün tam anlaşılamayabilir. Ama uzun süreli siyasete bakılınca anlaşılacaktır. Kılıçdaroğlu’nun yönetimindeki CHP, uzun dönemli olarak üzerinde düşünülmüş, çalışılmış, tutarlı ve yeni siyasal sistemin gerekliliğine göre bir yol haritası belirleyebilmiş değil. Daha çok taktiksel, kısa dönemli ve sadece AK Parti karşıtlığında bir siyaset yapıyor. “Önce AK Parti’yi geriletelim, sonrasını düşünürüz” yaklaşımıyla hareket ediyor. Bunun kısa ve uzun dönemli olmak üzere iki önemli etkisi olacak CHP açısından.

24 Haziran seçimleri öncesi CHP ve onu destekleyen siyasal ve toplumsal elitlerin bir kısmı şöyle düşündü: Yeni siyasal sistemde, yüzde 50 oy oranı ile başkan seçileceği için CHP ve sol siyasetin yakın dönemde işi zor. Çünkü sağ siyasal toplumsal kesimlerin oy potansiyeli yüzde 70 civarında. Tarihsel olarak sağ ve sol siyaset açısından bloklar arası oy geçişkenliği azdır. Ama sağ ve solun içinde farklı partilere oy geçişkenliği yüksek olmuştur. Dolayısıyla yüzde 70’lik seçmen blokunu parçalayacak ve bunun bir kısmının CHP’nin içinde olduğu bloka kaymasını sağlayacak bir siyaset izleyelim dediler. Bu düşünceden hareketle, CHP’yi sağa yaklaştırma, sağda Saadet Partisi gibi küçük partileri aktörleştirme, İyi Parti’yi CHP’nin yanına çekerek siyasette kalıcı olmasını sağlama gibi taktiklere başvurdular. Geçmişte AK Parti’de ve sağ partilerde siyaset yapan bazı aktörleri siyasete dahil etmek için çabaladılar. 

SİYASETİN GENETİĞİYLE YİNE OYNUYORLAR

Sonuç alabildiklerini düşünüyor musunuz?

Siyasetin doğal genetiği ile siyasal mühendisliklerle bu kadar çok oynarsanız kısa dönemli kısmi kazançlar elde edebilirsiniz. Ancak uzun dönemde olumsuz etkilenirsiniz. Kılıçdaroğlu 24 Haziranda devreye soktuğu taktiksel hamlelerinin başarılı olduğunu düşünüyor. Yine aynı taktiksel hamleleri yapıyor. Ama seçime giderken kendi partisinin içi karıştı. İstifalar var. CHP’li bazı belediye başkanları DSP’ye geçti. CHP seçmeninin umutsuzluğu artıyor.

CHP SEÇMENİNİ İP VE HDP’YE İTİYOR

Uzun dönem açısından CHP’nin durumuna bakınca, Kılıçdarğlu yönetiminin politik ve konjonktürel manevraları kendi partisine zarar veriyor. İyi Parti’nin siyasette ağırlığının artması CHP’ye yaramaz. CHP içindeki ulusalcı Kemalist çizginin gideceği yeni bir alternatif olur. HDP siyasetini, batı illerinde güçlendirmek de CHP için uzun dönemde bir fayda sağlamaz. CHP içindeki sol sosyalist yapıların HDP’ye geçişkenliği artar. CHP de sürekli kendi bloğunda bu tip blok içi dengelerle ve siyasal pazarlıklarla uğraşacağı için, siyasette iki bloklu yapının taşıyıcılığında sürekli zorlanır.

CHP İKİ AYRI STRATEJİ DENİYOR

CHP seçime yönelik iki strateji deniyor. İlki liderlik düzeyinde, kutuplaştırıcı bir söylemi, meşruluk tartışmasını, seçimlerin sıhhatini sorgulamayı devreye sokmak. İkincisi ise belediye başkanlarının ılımlı, mutedil geniş toplum kesimlerini hedefleyen bir siyasal dilin kullanımı. 

Kılıçdaroğlu’nun ve parti üst yönetiminin sert dil kullanması ile amaçlanan, taktiksel oy verme davranışını şekillendirmek için. Belediye başkan adaylarının ılımlı, mutedil siyasal söylem kullanması ise muhafazakar seçmen kitlelerine ulaşmaya yönelik.

AK PARTİ KARŞITLARINI KIŞKIRTMA ‘OY’UNU

Taktiksel oy verme davranışını şekillendirme deyince neyi kastediyorsunuz?

24 Haziran’da Millet İttifakı resmiyette HDP’yi ittifak sütunun dışında bıraksa da, taktiksel ve stratejik olarak güç birliği yaptı. Muhalefetin ilk amacı ve motivasyonu, ideolojik olarak birbirine uzak seçmen kümelerini taktiksel oy verme davranışına yönlendirmekti. Türk milliyetçisi olduğunu söyleyen İyi Parti ile Kürt milliyetçiliği üzerinden siyaset yapan HDP’yi aynı amaçlarda buluşturmak amaçlandı. Bu taktiksel oy verme davranışı üzerinden AK Parti ve Erdoğan’ın oylarının anlamlı şekilde düşmesi için çaba gösterildi.

Muhalefet sert AK Parti karşıtlığı üzerinden birbirine benzemez, ideolojik olarak uzak partileri bir araya getirdi. Kısmi sonuç da alındı. Şimdi 31 Mart seçiminde aynı partilerin yine Cumhur İttifakı karşıtlığında bir araya getirilmesi için meşruiyet tartışması yapılıyor. Sert kutuplaştırıcı söyleme başvuruluyor. AK Parti karşıtı seçmenin öfkelenmesi, kızması isteniyor. Böylece bu öfke ve karşıtlık üzerinden HDP ve İyi Parti ve CHP’nin Atatürkçü seçmenini aynı yerde buluşturmaya çalışıyor.