ABD Dışişleri Bakanlığı hafta sonu tatilinde çok acil değilse, açıklama yapmaz. Hafta sonunda Irak’ta öyle şeyler oldu ki, hem ABD Dışişleri pazar gecesi açıklama yaptı, hem de dünyanın muhtelif bölgelerindeki (şayet böyle bir unvanı hâlâ taşıma cesaretleri varsa) -Irak Stratejistleri- saç baş yoldu. Irak ile ilgili bütün ezberler, IŞİD çetesi öncülüğündeki Sünni ayaklanmasıyla bozuluyor.
IŞİD dünya medyasında büyük ilgi görüyor, ama bu küçük çetenin bu kadar büyük işler yapabilmesi hâlâ soru işareti... Muhtemelen IŞİD maskeli başka gruplar var ve Irak’taki geniş çaplı Sünni ayaklanmasını itibarsızlaştırmak için IŞİD adı kullanılıyor. Sivil mekan basma, tutsak katletme ve rehin alma eylemlerine yatkın olan IŞİD’in geniş çaplı askeri harekat yapma yeteneği, şaşırtıcı.
Hafta sonunda IŞİD militanları:
- Üç kasabayı Sincar, Zummar ve Wana’yı Kürt Peşmergeden aldılar. Ayrıca 10’dan fazla köy el değiştirdi.
- Peşmerge genel çatışmalarda yenilgiye uğradı.
- Bir kısım Peşmerge Suriye tarafına kaçmak zorunda kaldı.
- Ele geçirilen kasabalardan Yezidi ve diğer azınlıklara bağlı 200 bin nüfus dağlara ve Dohuk’a kaçtı.
- Türkiye-Suriye-Irak sınırlarının birleştiği üçgen bölge IŞİD eline geçti.
- Bir ana petrol bölgesi Ayn Zala ve iki yan petrol sahasını ele geçirdiler. Buralardan günde 30 bin varil petrol çıkıyor. En az 4 aktif petrol sahası da asilerin elinde.
- Ve asiler Musul Barajı’nı ele geçirdi ya da geçirmek üzereler. Pazar gecesi Irak TV’si buralardaki peşmergenin çatışmadan kaçtığını ve barajın IŞİD eline geçtiğini bildirdi. Kürt Yönetiminin sözcüleri ise barajı tuttuklarını söylüyor.
- IŞİD daha önce bir baraj ele geçirmiş ve çevreye zarar olun diye suyu boşaltmıştı. Musul Barajı boşalırsa, Irak’ın aşağı kısımlarının 20-25 metrelik sel dalgası altında kalacağı hesaplanıyor.
- Yine hafta sonu bir grup IŞİD militanı Suriye sınırından Lübnan’a saldırdı, sınırdaki Ardal kasabası yakınında 10’dan fazla Lübnan askeri öldü, bazıları rehin alındı.
IŞİD sanki Birinci Dünya Savaşı’nda bando eşliğinde Paris’e yürüyen Alman ordusu... Savaşın 100. yıldönümü ağustos ile birlikte anılmaya başladığından, her yerde o savaş konuşuluyor. Beraberinde de -Bağdat düşer mi- sorusu...
ABD gelişmelerden son derece rahatsız. Pazar geceki açıklamada Sincar sivillerinin can güvenliğinden kaygı ifade edilirken, -Cesur Peşmerge’nin de bölgeyi savunurken kayıplar verdiği- kaydedildi.
Peki Cesur Peşmerge, sayıca daha az olan IŞİD’e nasıl yenildi? Birinci neden, Peşmerge’nin uzun yıllardır çatışma görmemesi. Bölgede petrol, inşaat ve perakende işleri daha yoğundu... Diğer neden: Vur-kaçta belki başarılı olan Peşmerge, cephe vuruşmasında ve sokak çatışmasında etkisiz. IŞİD’in Irak ordusundan ele geçirdiği silahları etkili kullandığı da söylenebilir.
ABD Bağdat çökmesin diye önceki ay asker yollamaya başladığında Erbil’e de karargah kurmuş ve oradan savunmaya destek vermeyi planlamıştı. Bu karargahlar belki istihbarat veriyor, ama ortada Irak ordusu yok, başarı yok. Halen ABD önceliği, hedef kasabalardaki azınlık mezheplerine yardım...
Irak’taki kargaşayı daha da kilitleyen bir başka durum: Kuzey Irak yönetimi, IŞİD’e karşı ABD’den silah istiyor. Parası neyse vereceklerini söylüyorlar. Aynı ABD yönetimi, -Kuzey Irak Bağdat’tan ayrılmasın- diye Kuzey’in petrol satmasını önlüyor. Kürtler de petrol satış geliriyle silah almayı umuyor...
Öte yanda Kuzey’de pek silah sıkıntısı çekilmediği bilinirken, daha da silahlanan Kürtler’in, Bağdat’tan kopmak için güçleneceği kaygısı, ABD’de var. Ve de -IŞİD’e karşı kimin savaşacağı- sorulurken, IŞİD’e karşı yenilgiye uğrayan Peşmerge gerçeği... Verilen silahlar savaş alanında IŞİD’e terk edilirse?.. Bulmacanın en sonunda da şu olgu var: Kürtler Bağdat’tan kopmaya çalışırsa, IŞİD ya da Sünniler bu kopuşa silahla karşı gelecektir. Şiiler’in tepkisi belli olmaz...
Ve bütün bunların yanında, Bağdat’taki Maliki rejimine destek için Irak’a giren ve Şii milislerin yanında yer alan İranlı özel harekatçılar ve İran seçme birlikleri... Irak’taki gelişmeler artık öngörü dışı kaostur, saç-baş yoldurur ve -gizli- ibareli strateji raporlarını yaktırır... Halen üç merkezin, farklı nedenlerle Irak’ta yardıma ihtiyacı var: Erbil-Selahaddin, Bağdat ve Washington... Kimden yardım isterler acaba?
twitter.com/selimatalayny
