Geçen ay, Bağcılar Belediyesi ile Mladi Muslimani (Genç Müslümanlar) Derneği’nin düzenlediği Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu münasebetiyle gittiğim Saraybosna’da, Boşnak direnişinin yeni bir merhalesine şahit oldum.
Uluslararası Toplum Yüksek Temsilciliği binasının önünde çadırlar kurulmuş. Bosna-Hersek devletinin iki “entite”sinden biri olan “Sırp Cumhuriyeti”ne bağlı Konyeviç Pole kasabasından Müslüman kadınlar, erkekler, çocuklar, gece-gündüz protestoda. “Sırp Cumhuriyeti’nin faşist eğitim dayatmasına son!” diye haykırıyorlar. Ülkede nihai raconu kesme yetkisine sahip olan Uluslararası Toplum Yüksek Temsilcisi’ne, Bosna-Hersek liderliğine, ulusal ve uluslararası kamuoyuna seslenerek, dertlerine derman istiyorlar.
Dertleri: Sırp Cumhuriyeti’nin okullarında Müslüman talebeler asimile edilmeye çalışılıyor. Ağır bir Sırp milliyetçiliği ile hazırlanan müfredatta bir tek Boşnak ismi bile geçmiyor. Tarihte yahut edebiyatta Boşnaklar hiç yokmuş, hiç olmamış gibi davranılıyor. Boşnak çocuklarına Sırplık gurur ve şuuru aşılanıyor. Din derslerinde bile Müslümanlığa yer yok. Boşnak çocuklarına da Sırp çocukları ile beraber Ortodoks Hıristiyanlık öğretiliyor, kilise gezdiriliyor, papazların vaazları dinletiliyor...
Konyeviç Pole’li Boşnak veliler “Sırp Cumhuriyeti”nin eğitim bakanlığına 10 sene boyunca dilekçe üstüne dilekçe yazıp çocukları için alternatif eğitim imkânı istemişler, bakanla da birkaç kere görüşüp konuyu uzun uzadıya anlatmışlar, ama nafile. Yaprak kımıldamamış. Bu gidişle kımıldayacağı da yokmuş. Onun için direniş kararı almışlar. 300 çocuğu Sırp okullarından çekmişler. Çocuklardan bazıları anne-babaları ile beraber Saraybosna’da çadır eyleminde.
“Olmayacak bir şey istemiyoruz” diyor Koyeviç Pole’li Boşnaklar; “Bosna-Hersek devletinin diğer entitesinde (Boşnaklarla Hırvatların ağırlıkta olduğu “Federasyon” bölgesinde) dinî/etnik kimliğe göre alternatif eğitim mümkün. Ortodoks Hıristiyan çocuklara İslamî veya Katolik kimlik dayatılmıyor. Sırp Cumhuriyeti idaresinin yapması gereken tek şey, Federasyon okullarında Sırp çocuklarına gösterilen saygıya aynıyla mukabele etmek.”
Peki, bu olmazsa ne olacak?
“Sırp Cumhuriyeti”ne karşı verdiği destansı mücadele ile tanınan ve Konyeviç Pole meselesinde de öne çıkan Srebrenitsalı aktivist Emir Sulyagiç anlatıyor:
“Konyeviç Pole’den başlayarak bütün Sırp Cumhuriyeti’nde alternatif eğitim kurumlarımızı oluşturmak üzere harekete geçeceğiz. Kosovalı Arnavutlar 1980’lerde -Kosova’nın özerklik statüsünün iptal edilmesi üzerine- evlerde, ahırlarda, metruk binalarda devletten bağımsız okullar açarak çocuklarını kendi istedikleri gibi yetiştirmişlerdi. Aynı şeyi biz de yapabiliriz. Daha iyisini de yapabiliriz. Federasyon’daki birçok okulla görüştük; Sırp Cumhuriyeti okullarından alıp evlerde, camilerde, müsait olan her yerde okutacağımız çocuklara diploma vermeyi kabul ettiler. Öğretmenler Sendikası da destek sözü verdi. Günü birlik Sırp Cumhuriyeti’ne gidip gelecek sayısız öğretmenimiz var. Finansmandan başka problem yok, onu da çözeriz inşaallah.”
Emir Sulyagiç boş konuşmaz. Sırp Cumhuriyeti topraklarında kalan ve ‘etnik temizlik’ yüzünden Boşnak nüfusu yerlerde sürünen Srebrenitsa’da Sırp çoğunluğu ‘baypas’ ederek belediye başkanlığına bir Boşnak’ı getirmenin mümkün olduğunu ilk söylediğinde herkes gülmüştü; fakat oldu. Allah’ın inayetiyle, Sulyagiç’in iflah olmaz idealizmi sayesinde oldu. Federasyon topraklarından binlerce Boşnak’ı müthiş bir organizasyonla Srebrenitsa’ya götürüp oradaki seçmen kütüğüne kaydettiren ve Boşnak partileri ortak aday çıkarmaya ikna eden Sulyagiç, Srebrenitsa belediyesinin başına bir Boşnak’ın geçmesini sağlayarak, Dayton Düzeni’ni ve Sırp Cumhuriyeti’ni bir güzel sarstı. “Bağımsız eğitim” kampanyasıyla da sarsabilir.
Kurtuluş savaşı bitmedi. Boşnakların haysiyet kavgası devam ediyor. Sırp Cumhuriyeti’ndeki Boşnak direnişine ilgisiz kalmayalım, desteğimizi esirgemeyelim. Hükümet, Belgrad’daki itibarını kullanarak, Sırbistan yönetiminin Sırp Cumhuriyeti yönetimine baskı yapmasını sağlamayı deneyebilir mesela. Baktık diplomasi kâr etmiyor, Sulyagiç’in projesi için yardım kampanyaları düzenleriz. Var mısınız arkadaşlar?
